اتریوم چیست؟

اتریوم چیست؟ | اولین پرسشی است که افراد نا آشنا با ارزهای دیجیتال از خودشان می‌پرسند. در واقع اتریوم یا (Ethereum)، نسل دوم ارزهای دیجیتال است. این ارز تازه نفس، با هدف هوشمندسازی فرایندها و ایجاد فضایی برای اجرای برنامه‌های غیر متمرکز و خودکار ایجاد شد. اتریوم در تاریخ ۳۰ جولای ۲۰۱۵ و به سرپرستی جوان ۲۳ ساله روسی، «ویتالیک بوترین» پا به عرصه ارزهای دیجیتال گذاشت.

اتریوم چیست ؟

اتریوم یک رمزارز بسیار محبوب است که بعد از بیت‌کوین، از جهت محبوبیت و اندازه بازار، در جایگاه دوم قرار دارد و می‌توان از آن برای سرمایه‌گذاری استفاده کرد. اتریوم را می‌توان با خریدن یا ماین کردن به دست آورد. به بیان دقیق‌تر، اتریوم یک پلتفرم بلاکچین است که رمز ارز بومی آن، اتر (ETH) نام دارد. «اتریوم» (Ethereum) یک پلتفرم «بلاکچین» (Blockchain) جهانی، متن‌باز و «غیرمتمرکز» (Distributed) است که از «قراردادهای هوشمند» (Smart Contracts)، توسعه «نرم‌افزارهای کاربردی غیرمتمرکز» (Distributed Application | DApp) و امور مالی غیرمتمرکز (Decentralized Finance | DeFi) پشتیبانی می‌کند.

روی پلتفرم اتریوم می‌توان به توسعه برنامه‌های کاربردی غیرمتمرکز (توزیع شده) پرداخت. توسعه‌دهندگان می‌توانند روی پلتفرم اتریوم برنامه‌هایی بنویسند که مقادیر دیجیتال را کنترل می‌کنند، دقیقا به صورتی که برنامه‌نویسی شده‌اند اجرا می‌شوند و از هر نقطه‌ای در جهان در دسترس هستند. همچون دیگر رمزارزها، از اتریوم نیز می‌توان برای ارسال و دریافت جهانی ارزش (چیز ارزشمندی که در اینجا همان ارز رمزنگاری شده و در واقع، پول دیجیتال است) بدون نظارت شخص سوم یا مداخله غیرمنتظره افراد یا سازمان‌ها، استفاده کرد.

اتریوم، دسترسی آزاد به پول دیجیتال و خدمات داده-پسند را برای کلیه افراد، صرف‌نظر از پیشینه آن‌ها و یا موقعیت جغرافیایی که دارند، فراهم می‌کند. اتریوم یک فناوری توسعه یافته توسط جامعه کاربری است که بستری برای «رمزارز» (Cryptocurrency) «اِتِر» (Ether | ETh) ارائه کرده است. با توجه به آنچه بیان شد، اتریوم یک پلتفرم غیرمتمرکز و بلاکچینی است که رمزارز اتر بر بستر آن شکل گرفته است. این پلتفرم، قابلیت‌های دیگری به جز پشتیبانی از رمزارز اتر دارد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به فراهم آوردن بستری برای نوشتن «برنامه‌های کاربردی توزیع شده» (Distributed Application | DApp) اشاره کرد.

هدف اتریوم چیست؟

وقتی از جوزف لوبین (Joseph Lubin)، یکی از توسعه‌دهندگان اصلی اتریوم، درباره هدف از ایجاد این شبکه سؤال کردند، در جواب گفت:

اتریوم ایجاد شد تا برای انجام امور زندگی‌مان به هیچ بانک، شرکت و نهاد دیگری به‌جز خودمان نیاز نداشته باشیم.

در سال ۲۰۰۸، شخص ناشناسی به‌نام ساتوشی ناکاموتو، بیت کوین را معرفی کرد. می‌توان گفت بیت کوین اولین سیستم‌ پولی غیرمتمرکز، دیجیتال و توزیع‌شده است. شبکه بیت کوین با کمک مفهومی به‌نام «بلاک چین» اطلاعات مربوط به تراکنش‌های پولی را به‌جای سرورهای بانکی و مرکزی، روی کامپیوترهای سراسر جهان توزیع می‌کند و با این روش می‌تواند مستقل از شرکت‌ها، دولت‌ها و واسطه‌ها، ارزش (پول) را به هر نقطه‌ای از جهان انتقال دهد.

اتریوم یک قدم پا را فراتر گذاشته و امکان اجرای غیرمتمرکز کدهای کامپیوتری (قرارداد هوشمند) را هم فراهم کرده است تا بتوانیم علاوه بر پول، بقیه فرایندها را هم غیرمتمرکز کنیم.

مقاله معرفی (ایده) یا همان وایت پیپر (Whitepaper) این پروژه در سال ۲۰۱۳ منتشر شد و در سال ۲۰۱۵ رسماً شبکه اتریوم شروع به کار کرد. ایده‌پرداز اصلی این پروژه، یک جوان روسی – کانادایی به‌نام ویتالیک بوترین (Vitalik Buterin) است که از حامیان بیت کوین بود و با الهام از بیت کوین ایده «غیرمتمرکز کردنِ همه چیز» را ارائه داد.

کارایی اتریوم در چه مواردی است؟

در اتریوم، همه «قراردادهای هوشمند» (Smart Contracts) به صورت عمومی در هر گره از بلاک چین ذخیره شده‌اند؛ این مورد، هزینه‌هایی را در پی دارد. بلاکچین بودن بدین معنا است که پلتفرم با توجه به نوع طراحی آن (یعنی همان ذات بلاکچین بودن و غیرمتمرکز بودن) امن‌سازی شده است و این پلتفرم، مثالی از یک سیستم کامپیوتری توزیع شده با «تحمل خطای بیزانس» (Byzantine Fault) بالا است.

نقطه ضعف این مورد، مشکلات کارایی است که در آن، هر گره همه قراردادهای هوشمند را در زمان واقعی محاسبه می‌کند و منجر به سرعت پایین‌تر می‌شود. در ۱۱ دی سال ۱۳۹۴ (ژانویه سال ۲۰۱۶)، پروتکل اتریوم می‌توانست در حدود ۲۵ تراکنش در ثانیه را پردازش کند. در مقایسه با پلتفرم اتریوم، پلتفرم پرداخت ویزا (Visa) می‌توانست ۴۵,۰۰۰ پرداخت در ثانیه را انجام دهد؛ همین اختلاف زیاد در توان پردازش دو پلتفرم و توان پردازشی ناچیز پلتفرم اتریوم، موجب شد تا پرسش‌هایی پیرامون مقیاس‌پذیری اتریوم مطرح شود. پس از به روز رسانی‌های انجام شده در پلتفرم اتریوم، در ۲۹ آذر ۱۳۹۵ (۱۹ دسامبر سال ۲۰۱۶)، اتریوم برای اولین بار بیش از یک میلیون تراکنش را در یک روز پردازش کرد.

مهندس‌های اتریوم روی خرد کردن (Sharding) محاسبات کار کردند و گام بعدی توسعه پلتفرم اتریوم (با عنوان اتریوم ۲) در Devcon 3 اتریوم در نوامبر سال ۲۰۱۷ معرفی شد. بلاکچین اتریوم از درخت مرکل به دلایل امنیتی استفاده می‌کند تا مقیاس‌پذیری را بهبود ببخشد و هش‌های تراکنش را بهینه کند. همراه با هر پیاده‌سازی، درخت مرکل امکان صرفه‌جویی در فضا، تنظیم اثبات عضویت (که با عنوان اثبات مرکل kdc شناخته شده است) و همگام سازی «مخدوم سبک»  (Light Client) را فراهم می‌کند. شبکه اتریوم در گذر زمان با مسئله تراکم مواجه شد. برای مثال، تراکمی که در اواخر سال ۲۰۱۷ به دلیل بازی «کریپتوکیتیز» (Cryptokitties) به وقوع پیوست فراتر از انتظار بود.

قراردادهای هوشمند اتریوم

در ادامه، قراردادهای هوشمند مورد بررسی قرار گرفته‌اند؛ زیرا نقطه اساسی در اتریوم محسوب می‌شوند. قراردادهای هوشمند امکان رمزنگاری شرایطی که تحت آن پول را می‌توان با خود پول انتقال داد امکان‌پذیر می‌سازند و نیاز به اعتماد به یک واسطه جهت انتقال پول را از میان می‌برند. این موارد، بخشی از هر نوع رمزارزی هستند. برای مثال، بیت‌کوین، امکان پرداخت مستقیم بین الهام و مریم را بدون شخص ثالث، مثلا یک بانک، امکان‌پذیر و تسهیل می‌سازد. شایان توجه است که پیش از ظهور فناوری بلاکچین و رمزارزهای بومی موجود در بستر بلاکچین، امکان انجام این کار در تجارت الکترونیک وجود نداشت.

هدف از اتریوم، گسترش قراردادهای هوشمند با انتزاعی‌سازی طراحی بیت‌کوین است؛ بنابراین، توسعه‌دهندگان می‌توانند از فناوری برای چیزی بیش از یک تراکنش ساده استفاده کنند و کاربردهای آن را به توافق‌هایی با گام‌های افزوده و قوانین جدید مالکیت گسترش دهند. برای مثال، وام‌های فلاش (Flash Loans) از قراردادهای هوشمند برای حصول اطمینان از اجرا کردن یک قانون که پول قابل قرض گرفته شدن نیست مگر اینکه قرض گیرنده آن را پس دهد، استفاده می‌کنند.

برخی از خدمات اتریوم، مانند Compound در حال آزمایش کردن آن هستند که افراد، کار وام یا قرض دادن پول را به جای شرکت‌ها، مدیریت کنند. در حالی که این انعطاف‌پذیری با قراردادهای هوشمند، نوآوری اصلی اتریوم نسبت به بیت‌کوین است، برخی از پژوهشگران و توسعه‌دهندگان این تصمیم طراحی را مورد انتقاد قرار داده اند و این بحث را مطرح کرده‌اند که این موضوع ممکن است آسیب‌پذیری‌های امنیتی زیادی را در پی داشته باشد.

اتریوم به چه زبان برنامه نویسی نوشته شده است ؟

در سال ۱۳۹۴ (و ۱۳۹۵ مصادف با سال ۲۰۱۶ میلادی)، چهار انتشار رسمی از اتریوم موجود بود. همه این انتشارهای رسمی، مستقل از یکدیگر بودند و آنچه در اوراق زرد اتریوم آمده است را به طور کامل پیاده‌سازی کرده بودند. تعداد انتشارهای اتریوم در گذر زمان افزایش پیدا کرد و نسخه های غیررسمی زیادی نیز برای آن نوشته شد. در حال حاضر، برخی از این انتشارها فعال و سایر موارد غیر فعال هستند. معمولا، استفاده از انتشارهای رسمی اتریوم توصیه می‌شود، مگر در شرایطی که انتشارهای غیررسمی توسط توسعه‌دهندگان شناخته شده و معتبری عرضه شود. در ادامه، برخی از پیاده‌سازی‌های فعال و غیرفعال اتریوم که برخی رسمی و برخی دیگر غیر رسمی هستند، معرفی شده‌اند.

چند سوال متداول درباره اتریوم