صندوق سرمایه گذاری | صندوق سرمایه گذاری در یک کلام روشی غیرمستقیم اما مطمئن برای سرمایه گذاری در بورس، آن هم برای افرادی است که نمیتوانند زمان کافی برای فعالیت و حضور در بورس صرف کنند. این صندوقها نهادهای مالی هستند که در واقع با هدف مدیریت حرفهای سرمایه افراد سرمایه گذار تشکیل شده و تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت میکنند. ما سعی داریم آموزشی شفاف و صریح از آنچه که به صندوق سرمایه گذاری در بازار بورس شناخته میشود داشته باشیم. اگر از آن دسته افرادی هستید به آموزش بورس علاقه دارید و یا به دنبال آموزش بورس از صفر هستید،ما در این مطلب یکی از مباحث و روش های مهم و رایج سرمایهگذاری در بورس را شرح دادهایم. همراه ما باشید.
✔ صندوق سرمایه گذاری چیست؟
بسیاری از افراد به دلایل مختلفی مثل کمبود وقت، نداشتن اطلاعات کافی درباره فرصتهای سرمایه گذاری موجود و … به تنها گزینهای که برای پسانداز پول خود فکر میکنند، بانک است. در نتیجه، فرصت کسب بازدههای بیشتر را از دست میدهند. یکی از ابزارهایی که این فرصت را در اختیار سرمایه گذاران قرار میدهد، صندوقهای سرمایه گذاری است. این صندوقها برای افرادی که قصد دارد به صورت غیرمستقیم در بورس سرمایه گذاری کنند یا اینکه زمان و اطلاعات کافی برای سرمایه گذاری مستقیم را ندارند مناسب است. با این کار، سرمایه گذار امکان دستیابی به بازدهی بالاتر از سود بانکی را به دست خواهد آورد. یک صندوق سرمایه گذاری، مجموعهای از سهام، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار است. میتوانید آن را به صورت شرکتی در نظر بگیرید که افراد مختلف، پولهای خود را روی هم میگذارند و در سبدی از اوراق بهادار سرمایه گذاری میکنند.
انواع صندوقهای سرمایه گذاری
صندوقهای سرمایهگذاری با توجه به نوع سرمایهگذاری و ترکیب آن به چند دسته تقسیم میشوند. در زیر ما انواع صندوقهای سرمایهگذاری را به طور مختصر با توجه به نوع هدف آن توضیح دادهایم:
صندوق سرمایه گذاری با درآمد ثابت
در واقع صندوقهای سرمایهگذاری با درآمد ثابت برای افرادی مناسب هستند که میخواهند سرمایه خود را با کمترین ریسک به سوددهی برسانند. در این نوع صندوقها معمولا بیشترین سرمایه در سپردههای بانکی، اوراق بهادار و اوراق مشارکت سرمایهگذاری میشود. این میزان گاه تا ۹۰ درصد نیز میرسد. معمولا تا سقف ۱۰ درصد از سرمایه باقیمانده نیز بنا به صلاحدید مدیریت صندوق در بورس سرمایهگذاری شده و سهام خریداری میشود. معمولا سود سرمایه در فواصل یک تا سه ماهه بازگردانی میشود.
صندوقهای سرمایهگذاری سهامی
این نوع از صندوق سرمایه گذاری ریسک بالایی دارند و به افرادی که ریسکپذیری بالایی دارند توصیه میشود. در این نوع از صندوقها تا ۷۰ درصد از سرمایه به صورت سهم در بورس سرمایهگذاری شده و ریسک سرمایه بالا میرود. به همین دلیل در این نوع از صندوق سرمایه گذاری تضمین سود حداقل امکانپذیر نیست. هرچند که این نوع از صندوقها تضمین سوددهی نخواهد داشت، اما گزینه مناسب برای افرادی است که مایل هستند با یک سرمایهگذاری نیمه مطمئن سود بیشتری را نصیب خود کنند.
صندوق سرمایه گذاری مختلط
این نوع از صندوق سرمایه گذاری در حد وسط صندوق سرمایه گذاری سهامی و با درآمد ثابت قرار دارد. بنابراین اگر برای سرمایهگذاری خود ریسکپذیری متوسطی دارید این صندوقها به شما توصیه میشود. ۶۰ درصد سرمایه صندوق سرمایهگذاری مختلط در بورس و ۴۰ درصد از آن در بانک به صورت سپرده و یا خریداری اوراق مشارکت و اوراق بهادار صرف خواهد شد. در این نوع صندوق سرمایه گذاری نیز تضمینی برای سوددهی همچون صندوقهای سرمایهگذاری با درآمد ثابت نیست؛ اما دارای نرخ سوددهی بالاتری نسبت به آنها هستند.
واحدهای سرمایه گذاری
واحدهای سرمایه گذاری کوچکترین جز صندوق ها را تشکیل میدهد و به دو دسته تقسیم میشود:
- واحدهای سرمایه گذاری ممتاز: این واحدها قبل از شروع دورهی پذیرهنویسی اولیه توسط مؤسس یا مؤسسان صندوق به منظور تشکیل سرمایهی اولیه برای شروع فعالیت صندوق خریداری میشوند. از ویژگیهای این نوع از واحدها میتوان به غیرقابل ابطال و قابل انتقال بودن آنها اشاره کرد. همچنین دارندگان این واحدها دارای حق رأی در مجامع صندوق نیز هستند.
- واحدهای سرمایه گذاری عادی: این واحدها پس از شروع فعالیت صندوق منتشر میشود و از ویژگیهای آن میتوان به قابل ابطال و غیرقابل انتقال بودن آنها اشاره کرد. همچنین دارندگان این نوع از واحدها دارای حق رأی در مجامع صندوق نیستند.
ارکان صندوق های سرمایه گذاری
نمونه ساختار عملیاتی یک صندوق در قالب نمودار زیر نشان داده شده است:

✔ صندوقهای سرمایه گذاری چه مزیتهایی دارند؟
- مدیریت حرفهای داراییها: نخستین مزیت صندوقهای سرمایه گذاری، مدیریت حرفهای پول شما است. صندوقهای سرمایه گذاری ابزاری برای سرمایه گذاران خرد به شمار میروند تا بتوانند از تواناییها و مهارتهای افراد حرفهای برای سرمایه گذاری و نظارت بر داراییهایشان استفاده کنند. در این صندوقها تحلیلگران و مدیران سرمایه گذاری به طور پیوسته تلاش میکنند تا با یافتن گزینههای مناسب و خرید و فروش به موقع آنها، عملکرد ممتازی برای سرمایه گذاران خود فراهم کنند.
- کاهش ریسک سرمایه گذاریها: بر اساس قوانین سازمان بورس، صندوقهای سرمایه گذاری باید سبدی متنوع از داراییهای نقدی و اوراق بهادار را تشکیل دهند. بخشی از این داراییها شامل داراییهای با درآمد ثابت همچون سپردههای بانکی و اوراق مشارکت هستند که ریسک سرمایه گذاری را به شکل قابل توجهی کاهش میدهند. به تشکیل این سبد از داراییها در اصطلاح، «متنوع سازی داراییها» گفته میشود. سرمایهگذار میتواند با پرداخت مبلغی مشخص، چنین سبدی را خریداری کند و خطرات سرمایهگذاری مستقیم در بورس را کاهش دهد.
- نظارت و شفافیت اطلاعاتی: صندوقهای سرمایه گذاری در بازههای زمانی مشخصی توسط سه نهاد سازمان بورس و اوراق بهادار، متولی و حسابرس مورد بازرسی قرار میگیرند و تمام فعالیتهای آنها به صورت شفاف اطلاعرسانی میشود. متولی صندوق نیز به صورت مستمر بر عملکرد صندوق نظارت دارد.
- نقد شوندگی بالا: سرمایه گذاری در صندوق این امکان را به شما میدهد که خیلی زود پول خود را نقد کنید. این کار توسط ضامن نقد شوندگی صندوق انجام میشود. یعنی هر زمان که تصمیم به نقد کردن دارایی خود بگیرید ضامن صندوق، این وظیفه را به عهده میگیرد.
- صرفهجویی نسبت به مقیاس: با توجه به اینکه صندوقهای سرمایه گذاری از گردآوری سرمایههای خرد تشکیل میشوند، بنابراین امکان استفاده از مزایای یک مجموعه سرمایه گذاری بزرگ برای دارندگان آن فراهم میشود. شما شاید با یک میلیون تومان، توانایی سرمایه گذاری در گزینههای متنوعی را نداشته باشید؛ اما با توجه به حجم بالای سرمایه در صندوقهای سرمایه گذاری، این امکان برای شما فراهم میشود. در ضمن به دلیل حجم بالای سرمایه صندوقها هزینههایی مانند تحلیل، بررسی، ارزشگذاری، خرید و فروش و سایر هزینهها در بین سرمایه گذاران سرشکن میشود و برای سرمایهگذار صرفهجویی زیادی را در پی خواهد داشت.
نحوه ثبت نام در صندوق سرمایه گذاری
در وهله اول لازم است به خوبی بدانید که فردی ریسکپذیر هستید یا نه و پس از آن نوع صندوق مورد نظر خود را خریداری نمایید. صندوقهای با درآمد ثابت سود پایین اما تضمین شده، صندوق های سرمایهگذاری سهامی نرخ سود بالاتر اما بدون تضمین، و صندوق سرمایهگذاری مختلط از نظر نرخ سوددهی و ریسک بین این دو نوع قرار دارد. همچنین قبل از هر اقدامی به شفافیت مالی صندوق پیش از این خوب دقت کنید. شما میتوانید با در دست داشتن مدارک شناسایی خود به شعبه صندوق مورد نظر خود مراجعه کنید.
✔ معرفی سایتهای صندوق سرمایه گذاری
اکثر صندوقهای سرمایه گذاری یک سایت منحصر به خود صندوق دارند. شما در سایت صندوقهای سرمایه گذاری میتوانید اطلاعاتی از قبیل قیمت صدور، قیمت ابطال، تعداد واحدهای در اختیار سرمایه گذاران، مدیران سرمایه گذاری صندوق و همچنین اساسنامه و امیدنامه صندوق را مشاهده نمایید. قیمت صدور یعنی قیمتی که اگر بخواهید یک واحد صندوق را خریداری کنید، باید بپردازید. قیمت ابطال نیز یعنی قیمتی که اگر بخواهید یک واحد سرمایه گذاری صندوق را به فروش برسانید، به دست میآورید. این قیمتها معمولا نزدیک به «NAV» صندوق هستند. مثلا اگر به سایت صندوق سرمایه گذاری با درآمد ثابت «گنجینه زرین شهر» مراجعه کنید صفحه زیر را میبینید که اطلاعات صندوق در آن آمده است:
✔ محل مقایسه صندوقهای سرمایه گذاری
برای پیدا کردن صندوق سرمایه گذاری مورد نظرتان میتوانید از سایت شرکت «فناوری مدیریت بورس تهران» به آدرس «www.fipiran.com» استفاده کنید. در این سایت، اطلاعات مختلفی راجع به صندوقهای سرمایه گذاری وجود دارند که با استفاده از آنها میتوانید بازدهی صندوقهای مختلف را در بازههای زمانی متفاوت مورد بررسی قرار دهید، صندوقها را از جهتهای مختلف با یکدیگر مقایسه کرده و در نهایت صندوق مناسب با ویژگیهای خودتان را انتخاب کنید. در شکل زیر میتوانید مقایسه صندوقهای سرمایه گذاری با درآمد ثابت را مشاهده کنید:
مرسی خیلی اطلاعات جامعی بود.