حق تقدم سهام | حق تقدم سهام زمانی به سهامدار تعلق میگیرد که شرکت قصد افزایش سرمایه از محل آورده و مطالبات داشته باشد و سهامدار در مجمع فوقالعاده تصویب افزایش سرمایه شرکت کند.
البته منظور از شرکت در مجمع این نیست که سهامدار حتما باید در این گردهمایی شرکت کند، بلکه کافی است در تاریخ برگزاری این مجمع سهام آن شرکت را داشته باشید. در این حالت بعد از مجمع افزایش سرمایه، تعدادی حق تقدم به سهامدار تعلق میگیرد و به سبد داراییهایش افزوده میشود.
حق تقدم سهام چیست؟
همانطور که می دانید هنگامی که یک شرکت افزایش سرمایه می دهد، به نسبت درصد افزایش سرمایه تعداد سهام آن نیز افزایش پیدا می کند. (اگر با افزایش سرمایه آشنایی ندارید می توانید مقاله افزایش سرمایه چیست را مطالعه کنید) حال به دلیل اینکه سهامداران یک شرکت خواهان حفظ حقوق و منافع خود در شرکت هستند، این انتظار را دارند که بعد از افزایش سرمایه شرکت، درصد مالکیت خود در شرکت را نسبت به قبل از افزایش سرمایه حفظ بکنند.
به همین دلیل براساس قانون تجارت این حق برای سهامداران شرکت در نظر گرفته می شود. بر این اساس، درصورتی که یک شرکت سهام جدیدی برای فروش منتشر کند، سهامداران فعلی در خرید این سهام جدید اولویت دارند. به این اولویت در خرید سهام نسبت به سهامداران جدید، حق تقدم خرید سهام گفته می شود.
مثلا فرض کنید شرکتی ۱۰۰۰ سهم دارد و میخواهد سهامش را ۱۰۰ درصد از محل آورده افزایش دهد و به ۲۰۰۰ سهم برساند. فرض کنید یکی از سهامداران شرکت قبل از افزایش سرمایه مالک ۵ درصد شرکت باشد. در این حالت، این سهامدار قبل از افزایش سرمایه مالک ۵۰ سهم از شرکت بوده است. برای اینکه این سهامدار بعد از افزایش سرمایه بتواند مالکیت ۵ درصدیاش را حفظ کند باید تعداد سهامش به ۱۰۰ سهم برسد. برای همین باید ۵۰ حق تقدم دریافت کند. این سهامدار میتواند با پرداخت ۱۰۰ تومان به ازای هر کدام از حق تقدم، حق تقدمها را به سهم عادی تبدیل کند و تعداد سهامش را به ۱۰۰ سهم برساند.
چگونه حق تقدم را به سهم تبدیل کنیم؟
هنگامی که شما فرم شرکت در افزایش سرمایه را پر کرده اید، باید به همان نسبت نیز برای شرکت آورده نقدی داشته باشید. در نتیجه باید به ازای هر گواهی که دارید مبلغی معادل ارزش اسمی سهم را پرداخت نمایید. همانطور که می دانید ارزش اسمی هر سهم در ایران در حال حاضر ۱۰۰۰ ریال است. در نتیجه به ازای هر گواهی که دارید و ۱۰۰۰ ریالی که پرداخت می کنید ۱ عدد سهم به شما تعلق خواهد گرفت.
در صورتی که در مهلت مقرر این ۱۰۰۰ ریال را پرداخت کنید، بعد از اینکه افزایش سرمایه شرکت نزد سازمان بورس به ثبت می رسد، حق تقدم های شما نیز به صورت اتوماتیک تبدیل به سهام عادی خواهد شد. این پروسه معمولا بین ۳ تا ۶ ماه زمان خواهد برد.
روشهای پرداخت مبلغ اسمی حق تقدم سهام
برای پرداخت مجموع مبلغ اسمی تعداد حق تقدم سهام تعلق گرفته، سهامدار می تواند به دو روش زیر اقدام به پرداخت کند:
- به سایت codal.ir مراجعه کند و پس از جستجوی آگهی مربوط به افزایش سرمایه در این سایت، شمارهحساب شرکت را جهت واریز مبلغ اسمی دریافت نماید و پس از پرداخت، فیش واریزی را برای امور سهام شرکت موردنظر فکس کند
- سهامدار با امور سهام شرکت تماس میگیرد و شماره حساب را دریافت و فیش را برای آنها فکس میکند.
زمان خرید و فروش حق تقدم سهام
براساس قوانین بورسی این بازه زمانی نباید کمتر از 60 روز باشد و در صورتی بیشتر خواهد شد که این مدت زمان تمدید شود. در این دوره 60 روزه افرادی که تمایلی به شرکت در افزایش سرمایه را ندارند حق خود را میفروشند و اشخاصی هم که در مجمع سهامداران نیستند می توانند این حق تقدم ها را خریداری نمایند. اشخاصی که بعدا این حق تقدم سهام را خریداری نمایند، باید مبلغ اسمی سهم را به حساب شرکت واریز نمایند تا تبدیل به سهم عادی شود. البته خیلی از اشخاص هم این حق ها را مثل سهام عادی خرید و فروش می کنند و از نوسانات آن سود می برند.
دامنه نوسان در حق تقدم
دامنه نوسان برای خرید و فروش نماد حق تقدم شرکتها ۲ برابر دامنه نوسان سهام عادی است؛ یعنی یک نماد حق تقدم در طول روز می تواند مثبت ۱۰ درصد و منفی ۱۰ در صد نسبت به قیمت پایانی روز گذشته نوسان داشته باشد. پس افرادی که آن را خرید و فروش می کنند باید با این علم که ریسک این کار بیشتر از خرید و فروش سهام عادی است، این کار را انجام بدهند.
چرا که در این حالت در طول روز در بیشترین حالت می تواند حدود ۲۰ درصد نوسان داشته باشد. در صورتی که این دامنه نوسان برای سهام عادی نزدیک به ۱۰ درصد است.
نماد حق تقدم چه مدت باز است
نماد حق تقدم یک شرکت فقط در طی یک بازه زمانی مشخصی قابلیت خرید و فروش دارد، نه برای همیشه. طبق قوانین بورس این بازه زمانی نباید کمتر از ۶۰ روز باشد. معمولا همین بازه ۲ ماهه نیز برای معاملات در نظر گرفته می شود. طی این بازه افرادی که تمایلی به شرکت در افزایش سرمایه ندارند حق خود را می فروشند. همچنین افرادی که در مجمع سهامدار نبوده اند می توانند این حق تقدم ها را خریداری کنند.
افرادی که به تازگی این حق تقدم ها را بخرند، باید مبلغ اسمی سهم را به حساب شرکت واریز کنند تا تبدیل به سهم عادی شود. البته خیلی از افراد نیز این حق ها را مانند سهام عادی خرید و فروش می کنند و از نوسانات آن سود می برند.
حق تقدم استفاده نشده چیست؟
حال ممکن است فردی فرم شرکت در افزایش سرمایه شرکت را تکمیل نکند و همچنین حق تقدم خود را نیز در مهلت معین شده به فروش نرساند. در این حالت اصطلاحا به این حق تقدم ها، حق تقدم استفاده نشده گفته می شود. در این حالت، شرکت آنها را از طریق آگهی و به روش حراج به فروش می رساند. سپس کارمزدهای فروش از مبلغ مربوطه کسر شده و باقیمانده آن را به حساب سهامداران واریز می کند.
قیمتی که این حق تقدم ها به فروش می رسد معمولا نزدیک به قیمت آخرین روزهای معامله نماد حق تقدم است؛ اما ممکن است از آن کمتر و یا بیشتر هم باشد. در نهایت این نکنه را مد نظر داشته باشید که هر فردی که در زمان برگزاری مجمع شرکت سهامدار باشد، مشمول تصمیمات مجمع از قبیل افزایش سرمایه و … می شود. پس حق تقدم سهام به افرادی تعلق می گیرد که در زمان برگزاری مجمع شرکت، سهامدار بوده اند.
معایب حق تقدم سهام چیست؟
- فرایند پذیره نویسی عرضه حق تقدم زمانبر می باشد و اگر این احتمال رخ دهد که جهت قیمت در بازار تغییر کند و از صعودی به نزولی تبدیل شود زیان سنگینی را به سهامداران خود تحمیل خواهد کرد.
- اگر سهامداران از پذیرهنویسی حق تقدم خبردار نشوند و یا به دلیل ناتوانی مالی در پذیرهنویسی شرکت نکنند، در اکثر مواقع به ضرر آنها تمام میشود.
مزایای عرضه حق تقدم
الف- مزایای عرضه حق تقدم برای سهامداران
- انتشار سهام جدید به قیمت پایین، قیمت بازار سهام را کاهش میدهد. اما اگر سهامداران حق خرید خود را استفاده کنند، زیانی از این لحاظ به آنها وارد نمیشود.
- حق تقدم باعث حفظ تأثیرگذاری سهامداران فعلی بر روی مدیریت و تصمیمات شرکت، از طریق حق رأی در مجامع میشود.
ب- مزایای عرضه حق تقدم برای شرکت
- عرضه حق تقدم باعث کاهش قیمت و درنتیجه موجب افزایش تقاضا برای سهام شرکت میشود.
- به علت پایین بودن قیمت خرید حق تقدم، سهامداران از این قیمت استقبال کرده و باعث جذب سرمایه بیشتری برای شرکت میشود.
- انتشار حق تقدم، باعث کاهش نسبت اهرمی و افزایش ظرفیت استقراض شرکت میشود.
- تامین مالی از طریق فروش حق تقدم نسبت به فروش سهام عادی، هزینه بسیار کمتری دارد.
