تجزیه سهام چیست؟

تجزیه سهام (و تجزیه معکوس سهام) همه یک مسئله روانشناختی هستند. هدف، به صرفه‌تر کردن (یا نکردن) قیمت بازار سهام با تغییر تعداد سهام موجود بدون تاثیر بر نمود کلی کمپانی است. برای تجزیه سهام، هیئت مدیره تشخیص می دهد که سهام کمپانی آن‌ها برای سرمایه گذاران بیش از اندازه گران است زیرا کمپانی عملکرد خوبی دارد. بنابراین آن‌ها با یک نسبت (برای مثال “4 تا برای 1”) قیمت را کاهش میدهند، اما تعداد سهام را افزایش میدهند (در این مثال، 4 برابر). این راهکار در حالی که هر یک سهام را به صرفه‌تر میکند، ارزش کلی کمپانی را حفظ می کند،. برای کمپانی‌هایی که در کشمکش هستند، تجزیه معکوس سهام (برای مثال یکی برای 4 تا) اثری مخالف دارد- چند سهام را با هم ترکیب می کنند تا قیمت سهام را بالاتر ببرند. برای سرمایه گذاران، نتیجه یکسان است: قیمت سهام آن‌ها تغییر می کند، اما ارزش کلی سرمایه گذاریشان ثابت مانده است.

مثال:

اپل با رشد سهام خود، سابقه طولانی در تجزیه سهام دارد. آخرین آن، تجزیه سهام 7 تا برای یکی در سال 2014 بود؛ زیرا سهام برای سرمایه گذاران بیش از اندازه گران بود، تقریبا 650 دلار به ازای هر سهم. این تجزیه، قیمت سهام را از حدود 645 دلار به حدود 92 دلار کاهش داد، در حالی که تعداد سهام موجود خود را به 7 برابر افزایش داد. بنابراین اگر شما پیش از تجزیه سهام، 1 سهام از اپل به ارزش 645 دلار داشتید، پس از آن 7 سهام از اپل هر کدام به ارزش 92 دلار داشتید.

یکی از انواع شرکت های تجاری در ایران، شرکت های سهامی هستند. شرکت های سهامی مهم ترین نوع شرکت تجاری می باشند. بنا بر تعریف قانون تجارت این شرکت شرکتی است که سرمایه ان به سهام تقسیم می شود و مسئولیت صاحبان سهام به مبلغ اسمی انهاست .
شرکت سهامی شرکت بازرگانی محسوب می شود هر چند که موضوع عملیات ان امور بازرگانی نباشد برای تاسیس این شرکت حضور حداقل 3 شریک لازم می باشد.
طبق ماده (5 قانون تجارت ) مشخصات اصلی این نوع شرکت تجاری عبارت است از :
1- مسئولیت دارندگان سهام فقط محدود به سهام ان ها می باشد .
2- کلیه عملیات شرکت بازرگانی محسوب می شود .
3- عده شرکا ء کمتر از سه نفر نباشد .
4- سرمایه شرکت نمی بایست از مبلغ تعیین شده توسط قانون گذار کمتر باشد .

• تجزیه سهام

به موجب ماده 32 لایحه قانون تجارت ، ” مبلغ اسمی سهام و همچنین قطعات سهام در صورت تجزیه باید متساوی باشد “. به موجب این ماده نمی توان مبلغ اسمی یک قطعه سهم را صد ریال و قطعه دیگر را دویست ریال معرفی نمود.. در اساسنامه می توان تجزیه سهام را ممنوع نمود.
البته اگر بر اثر فوت سهامدار، سهام بین ورثه او تقسیم شود، رعایت تساوی در تجزیه سهام نیاز نیست مثلاَ پسر دو برابر دختر سهم ببرد. همچنین مبلغ سهم در صورت تجزیه نمی تواند به صورت اعشاری باشد.
سهام را می توان به دلیل بالا بودن مبلغ اسمی آن به قطعات کوچکتر تقسیم نمود. مثلاَ تمامی قطعات را به 5 یا 3 قطعه تقسیم نمود. به این قطعات کوچک ، پاره سهم گفته می شود. در این صورت مجموع قطعات تقسیم شده یک سهم را تشکیل می دهند و مجموع قطعات تقسیم شده دارای یک رای هستند. در این حالت صاحبان قطعات سهام می توانند با هم توافق کنند و هر بار یک نفر را به عنوان رای دهنده معرفی کنند.

• بلوک سهام

یعنی تعیین حداقل تعداد سهام لازم برای دادن رای در مجامع عمومی . مثلاَ در اساسنامه تصریح شود، فقط اشخاصی که بالای 30 سهم دارند دارای حق رای هستند. در بند 11 ماده 9 لایحه، در رابطه با طرح اعلامیه پذیره نویسی از عبارت ” ذکر حداقل تعداد سهامی که هنگام پذیره نویسی باید تعهد شود ” استفاده شده است و این به معنای دارا بودن حداقل تعداد لازم برای دادن رای در مجامع عمومی است. در اعلامیه پذیره نویسی می توان حداکثر تعداد سهامی را که قابل تعهد است پیش بینی نمود.
امکان بلوک سهام در مجمع عمومی موسس وجود ندارد زیرا طبق ماده 75 لایحه، هر سهم دارای یک رای می باشد و تمامی موسسین و پذیره نویسان در جلسات مجمع عمومی موسس حق حضور دارند. اما در مجمع عمومی عادی و فوق العاده بلوک سهام امکان پذیر است ، زیرا ملاک تشکیل جلسات مجمع عمومی عادی و فوق العاده سهامدارانی است که حق رای دارند نه کلیه سهامداران شرکت .

• اطلاع سهامداران از وضعیت شرکت

حق اطلاع سهامداران از وضعیت شرکت، از حقوق غیرمالی سهامداران می باشد. به موجب ماده 139 لایحه، ” هر صاحب سهم می تواند از 15 روز قبل از انعقاد مجمع عمومی در مرکز شرکت به صورت حساب ها مراجعه کرده و از ترازنامه و حساب سود و زیان و گزارش عملیات مدیران و بازرسان رونوشت بگیرد “.
سهامدار برای کسب اطلاع باید به مرکز شرکت مراجعه کند و هم چنین می تواند به جای خود وکیل یا نماینده نیز به مرکز شرکت اعزام کند. موارد حصری که می توان از آن کسب اطلاع نمود، در ماده 139 لایحه تصریح شده است یعنی صورت حساب، ترازنامه ، حساب سود و زیان ، گزارش مدیران و گزارش بازرسان .
هم چنین طبق تبصره ماده 74 لایحه ، ” گزارش موسسین باید حداقل 5 روز قبل از تشکیل مجمع عمومی موسس در محلی که در آگهی دعوت معین شده برای مراجعه پذیره نویسان آماده باشد “.
در صورت عدم رعایت حق کسب اطلاع، ضمانت اجرای مدنی و جزایی پیش بینی نشده است اما در صورت بروز خسارت می توان مطابق مقررات عام مسئولیت مدنی به عامل زیان مراجعه نمود زیرا زمانی که حقی برای شخص پیش بینی شود، اما ضمانت اجرا مشخص نشود زیان دیده با اثبات تقصیر می تواند مطالبه خسارت کند.