سهام جایزه چیست؟

سهام جایزه چیست؟ | سهام جایزه سهامی محسوب می‌شود که شرکت بعد از تصویب افزایش سرمایه به شیوه‌های مختلفی از جمله افزایش سرمایه از محل سود انباشته، افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها در مجمع عمومی فوق‌العاده مبنی بر تصویب افزایش سرمایه، به سهامداران فعلی خود اختصاص می‌دهد.

درواقع به دلیل این که سهامداران بدون این ‌که هزینه‌ای را پرداخت نمایند، سهام جدید اختصاص داده می‌شود که به آن سهام جایزه می‌گویند. افزایش سرمایه یک فرآیند مهم و خوشایند برای سهامداران است و برخی از شرکت‌ها به جای این‌ که سود را به شکل پول نقد به سهامداران خود پرداخت نمایند سود سهمی یا سهام جایزه به سهامداران خود اختصاص می‌دهند.

سهام جایزه سهامی است که از طریق یک شرکت، به سهامداران کنونی سهم از جمله حقیقی و حقوقی تعلق دارد. این سهام در حقیقت سهامی است که برای کسب آن و افزوده شدن آن به سبد معاملات شما، پولی پرداخت نمی‌شود و به صورت رایگان در اختیار شما قرار می‌گیرد.

سهام جایزه چیست؟

همان‌طور که در بخش قبل گفتیم، شرکت‌ها مقداری از درآمد خود را به‌صورت سود انباشته در حساب‌ها ذخیره می‌کنند. اگر میزان ذخایر شرکت‌ها زیاد شود، معمولا برای اصلاح ساختار مالی خود، اقدام به افزایش سرمایه می‌کنند.

این افزایش سرمایه از طریق انتشار سهام جدید و تخصیص آن به سهامدارانی که طی این فرآیند سهامدار شرکت بودند، انجام می‌شود. سهامداران برای دریافت این سهم‌ها نیاز به پرداخت پولی ندارند، به‌همین دلیل به‌اصطلاح به آن سهام جایزه (Bonus share) می‌گویند.

اما برخلاف اسم غلط‌ انداز آن، طی این فرایند شما سود نمی‌کنید و تنها ارزش دارایی‌های شما حفظ خواهد شد، اما چگونه؟

طی این فرایند پولی وارد شرکت نمی‌شود و تنها برخی از حساب‌های شرکت (حساب‌ها سرمایه‌ای) تغییر می‌کنند. در واقع مقداری پول از حساب ذخایر یا سود انباشته برداشته می‌شود و به حساب سرمایه منتقل می‌شود.

با افزایش سرمایه، تعداد سهام شرکت زیاد می‌شود اما قیمت هر کدام از سهم‌ها کاهش پیدا می‌کند. یعنی اگر شما ۲۰۰ سهم ۲۰۰۰ تومانی داشتید، بعد از افزایش سرمایه ۱۰۰ درصدی، ۴۰۰ سهم ۱۰۰۰ تومانی خواهید داشت. طی این فرایند دارایی شما ثابت می‌ماند.

این که می‌گویند بعد از افزایش سرمایه قیمت‌ها افزایش پیدا کرده و اختلاف قیمتی پیش تا پس از افزایش سرمایه را پر می‌کند لزوما درست نیست. قیمت سهم بعد از افزایش سرمایه زیاد نمی‌شود، مگر این که در مجمع اخباری در ارتباط با تعدیل مثبت سودِ شرکت منتشر شود. اخبار منفی در رابطه با عملکرد شرکت هم می‌تواند باعث ریزش بیشتر قیمت سهم بعد از بازگشایی شود.

چگونگی دریافت سهام جایزه؟

شرکت‌ها به دلایل مختلفی سهام جایزه منتشر می‌کنند، مهم‌ترین آن افزایش سرمایه از محل سود انباشته است. اما بعضی از مواقع بجای پرداخت سود نقدی نیز، به سهامداران متناسب با سهامشان، سهام جایزه می‌دهند. حتی در روش افزایش سرمایه از طریق تجدید ارزیابی دارایی‌ها نیز ممکن است به سهامداران، سهام جایزه تخصیص یابد.

برای دریافت سهام جایزه نیاز به انجام کاری نیست، نه باید به شرکت و سازمانی مراجعه کنید و نه هزینه‌ای بپردازید. فقط کافی است از قبل از برگزاری مجمع و تا بعد از آن سهامدار شرکت باشید.

زمان اضافه شدن سهام جایزه به پرتفوی؟

پیش از بررسی این موضوع ابتدا باید با مراحل افزایش سرمایه و اطلاعیه‌های آن آشنا شویم. فرایند افزایش سرمایه دارای شش مرحله است.

مرحله یک

هیات مدیره پیشنهادی جهت افزایش سرمایه به مجمع عمومی فوق‌العاده ارسال می‌کند. افزایش سرمایه در این مرحله هنوز قطعی نشده است. آگهی مربوط به این فرایند روی سایت کدال قرار می‌گیرد.

مرحله دو

حسابرس و بازرس قانونی در رابطه با این افزایش سرمایه و طرح توجیهی آن اظهار نظر می‌کنند که نتیجه روی کدال قرار می‌گیرد.

مرحله سه

اگر مشکلی نباشد مجوز افزایش سرمایه توسط سازمان بورس اوراق بهادار صادر می‌شود. در این مرحله باز هم فرایند افزایش سرمایه قطعی نیست.

مرحله چهارم

آگهی دعوت به مجمع عمومی فوق‌العاده صادر می‌شود و سهامداران با شرکت در مجمع در رابطه با افزایش سرمایه نظر خود را اعلام می‌کنند. اگر افزایش سرمایه تصویب شود آگهی ثبات افزایش سرمایه روی کدال قرار می‌گیرد.

معمولا بعد از تصویب افزایش سرمایه و اتمام مرحله چهارم، سهام جایزه به سبد سرمایه ‌گذاری شما اضافه می‌شود اما نمی‌توانید آن را بفروشید.

ممکن است برایتان سوال شود که آیا تا زمانی که سهام جایزه قابلیت معامله پیدا کند باید اصل سهام  خود را نگه داریم؟

در پاسخ باید گفت، خیر نیازی نیست. اگر بعد از مجمع تمامی سهم اولیه خود را هم بفروشید باز به شما سهام جایزه تعلق می‌گیرد.

مرحله پنجم

تصمیمات مجمع عمومی فوق العاده

مرحله ششم

بعد از صدور آگهی ثبت افزایش سرمایه در مرجع ثبت شرکت‌ها و انتشار اطلاعیه توزیع اوراق، سهام قابلیت معامله پیدا خواهد کرد.

عوامل مؤثر در انتخاب سهام جايزه و تجزيه سهام

۱ – پخش سهام جایزه بر کل دارایی‌ها، تمام بدهی‌ها و حقوق مالکان سهام تاثیرگذار نیست ولی موجب تغییر ترکیب حساب‌های حقوق مالکان سهام خواهد شد. پخش سهام جایزه تجزیه سهام حساب‌های درج شده در ترازنامه را تغییر نمی‌دهد، تنها ارزش اسمی سهام عادی کاهش می‌یابد.

۲ – سهام جایزه و تجزیه سهام خود به خود ثروت سهامداران را نمی‌تواند تغییر دهند. قیمت بازار سهام عادی و میزان سود هر سهم مطابق با مقدار سهام جدید کاهش می‌یابد، اما درصد مالکیت سهامداران ثابت می‌ماند.

۳ – سهامی که به شکل جایزه یا در اثر تجزیه سهام به صاحبان سهام شرکت پخش می‌شود شامل مالیات نمی‌شود. این مسئله با این واقعیت که پخش سهام جایزه یا تجزیه سهم موجب افزایش ثروت سهامداران نخواهد منافات ندارد.

۴ – سیاست تقسیم سود برخی از شرکت‌ها به این روش است که هم سهام جایزه پخش کنند و هم مقداری از سود سالانه شرکت را به شکل نقد پرداخت نمایند.

افزایش سرمایه از محل سود انباشته و توزیع سهام جایزه

بخشی از سود سالیانه شرکت‌ها که در سال‌های گذشته در میان سهامداران دسته‌بندی نشده است در حساب سود انباشته آن‌ها ذخیره خواهد شود. سود انباشته به هدف جبران مخارج مورد نیاز برای سرمایه ‌گذاری‌های جدید و دیگر عملیات شرکت استفاده می‌شود و جریان نقدینگی جدیدی عملا به شرکت وارد نمی‌شود. چرا که در این حالت سهامداران هزینه‌ای را برای خرید اوراق جدید انتشار شده پرداخت نمی‌کنند، به سهام تعلق گرفته به سهامداران سهام جایزه گفته می‌شود.

اما سهام جایزه به چه کسانی تعلق می ‌گیرد؟

سهام جایزه به تمام سهامداران تعلق می‌گیرد و سهامداران بدون این‌که هزینه‌ای را پرداخت نمایند، مالک سهام جایزه هستند به صورتی که میزان مالکیت سهامداران پس از افزایش سرمایه از محل سود انباشته تغییری نخواهد کرد.

توجه داشته باشید که هدف از این‌ که مالکیت سهامداران پس از افزایش سرمایه از محل سود انباشته تغییری نخواهد کرد این است که تغییری در دارایی‌های سهامداران اتفاق نمی‌افتد. بنابراین در این صورت پس از افزایش سرمایه که تعداد سهام افراد زیاد شد، قیمت سهام جدید به شیوه‌ای تغییر می‌کند که دارایی سهامداران تغییری نکند ولی تعداد سهام آن‌ها افزایش پیدا کند.

سهام جایزه کی به پرتفوی افزوده می‌شود؟

روش افزوده شدن سهام جایزه در پرتفو به این‌ صورت است که چنان‌چه این افزایش کمتر از ۱۰۰% باشد، به صورت تقریبی ۲ هفته طول خواهد کشید تا در پرتفو قرار گیرد و چنان‌چه بیشتر از ۱۰۰% باشد، قرار گیری آن در پرتفو بیشتر از ۲ ماه طول خواهد کشید.

۴ روش افزایش سرمایه در سهام جایزه

۱ – افزایش سرمایه از محل آورده نقدی در قالب حق تقدم

در زمانی که شرکت سود انباشته مناسبی ندارد و یا قصد دارد منابع مالی جدیدی به شرکت وارد کند، از محل آورده نقدی سهامداران اقدام به افزایش سرمایه می‌کند. به این دلیل که افزایش سرمایه از این شیوه نیازمند تامین مالی و منابع جدید از سمت سهامداران فعلی شرکت است، شرکت حق استفاده آن را ابتدا به شکل اوراقی تحت عنوان «حق تقدم سهام» در اختیار سهامداران شرکت می‌دهد.

بنابراین در این صورت سهامداران در مدت زمان مجاز و مشخص شده برای معامله این اوراق که اغلب ۲ ماه است و به آن مهلت پذیره نویسی می‌گویند، می‌توانند اقدام به پرداخت مبلغ اسمی سهام یا فروش حقد تقدم کند.

۲ – افزایش سرمایه از محل صرف سهام یا سلب حق تقدم

صرف سهام به معنای تفاوت قیمت اسمی و قیمت فروش یک سهم است. این روش در بازار ایران کمتر از دیگر شیوه‌ها رایج است. در این شیوه، شرکت سهام را به مبلغی بیشتر از قیمت اسمی و توسط پذیره نویسی به فروش می‌رساند و تفاوت حاصل از قیمت فروش و قیمت اسمی را به حساب انباشته انتقال داده یا در ازای ان سهام جدیدی به سهامداران قبلی می‌دهد.

۳ – افزایش سرمایه از تجدید ارزیابی دارایی‌ های شرکت

در این بخش شرکت بخشی از دارایی‌های خود را که ثابت است را مرد بررسی قرار می‌دهد؛ این دارایی‌ها شامل زمین، تجهیزات، ساختمان و ابزارآلات مختلف است. با این کار ارزش دارایی‌های شرکت در ترازنامه آپدیت می‌شود. بنابراین با توجه به این که معادله حسابداری در ترازنامه باید برقرار بماند و بدهی‌های شرکت نیز تغییری نکرده، سرمایه شرکت باید افزایش پیدا کند تا این معادله برقرار شود.

در این صورت پولی به شرکت وارد نمی‌شود و تنها یک عملیات حسابداری در صورت‌های مالی شرکت اتفاق می‌افتد و تعداد سهام نیز افزایش نمی‌یابد. این کاهش قیمت بر جذابیت سهم اضافه می‌کند و در نتیجه افزایش تقاضای سهم را به همراه خواهد داشت.

۴ – افزایش سرمایه از محل سود انباشته و اندوخته طرح و توسعه در قالب سهام جایزه (حق تقدم)

در این بخش شرکت به دلیل این که سود انباشته قابل توجهی دارد، تصمیم می‌گیرد از محل انباشته دارایی خود، سرمایه خود را افزایش دهد. سرانجام شرکت بعد از افزایش سرمایه، سودی به سهامداران خود می‌دهد که در این بخش سود ارائه شده تحت عنوان سهام جایزه شناخته می‌شود.

همچنین، مانند حالت قبل، شکسته شدن قیمت‌ها برجذابیت سهم اضافه می‌کند و افزایش سودی را برای سهم در دراز مدت خواهد داشت. علاوه‌براین، سهام جایزه شامل مالیات نیست و به سهامدارانی تعلق دارد که در روز برگزاری مجمع فوق‌العاده افزایش سرمایه، سهامدار شرکت باشند.

دیدگاه افراد در شرکت در مجامع

کوتاه‌ مدت:

سهامدارانی که دیدگاه کوتاه‌مدت دارند، معمولا به‌دلیل زمان‌بر بودن پروسه افزایش سرمایه، در مجامع افزایش سرمایه شرکت نمی‌کنند. شرکت نکردن در مجمع به این معنی است که پیش از متوقف شدن نماد معاملاتی سهم، سهام خود را فروخته و نقد می‌کنند.

بلندمدت:

سهامدارانی که دیدگاه بلندمدت دارند با سهام خود به مجامع می‌روند. (یعنی قبل از برگزاری مجمع سهم خود را نمی‌فروشند و یا به آن اضافه می‌کنند.) شرکت‌های با سود تقسیمی بالا، معمولا مورد استقبال بیشتری قرار می‌گیرند، به‌خصوص زمانی که طی افزایش سرمایه اخبار مثبتی در رابطه با درآمدهای شرکت و سود سهم منتشر شود. این پروسه در درازمدت باعث افزایش سود سرمایه‌گذاران می‌شود.