مفهوم دیفای یا امور مالی غیر متمرکز

مفهوم دیفای یا امور مالی غیر متمرکز | شاید این سوال برای شما پیش آمده باشد که چگونه می‌توان به دولت‌ها برای مدیریت جریان مالی یک کشور اعتماد کرد؟ یا چرا برای دریافت وام باید به بانک‌ها کارمزد پرداخت کنیم، آیا مبلغ این کارمزدها منصفانه است؟ چگونه می‌شود به بانک‌ها و دیگر واسطه‌های مالی اعتماد کرد و صدها سوال دیگر. پس از ظهور ارزهای دیجیتال، دیفای به عنوان یک اکوسیستم غیرمتمرکز در حوزه امور مالی خلق شد تا با استفاده از تکنولوژی بلاک چین مردم را از اعتماد به واسطه‌های مالی بی‌نیاز کند. در ادامه بیشتر با سازوکار این اکوسیستم مالی و کاربردهای آن آشنا می‌شویم.

دیفای چیست؟

در حال حاضر خدمات مالی هر کشوری تحت نظارت نهادهای مالی آن کشور انجام می‌شود. در واقع بانک مرکزی به عنوان مهم‌ترین نهاد مالی در این بین، جریانات مالی کشور را کنترل می‌کند. این نهاد تصمیم می‌گیرد که چقدر پول چاپ کند، عرضه پول و ارزهای دیگر چقدر باشد. همچنین بر عملکرد بانک‌ها نظارت می‌کند. پس در کل می‌توان گفت بانک‌های مرکزی برای دارایی‌های مردم تصمیم می‌گیرند. مردم نیز اختیار دارایی خود را به بانک‌ها و دیگر واسطه‌های مالی می‌سپارند و در ازای آن بهره دریافت می‌کنند. به این سیستم مالی یک سیستم متمرکز گفته می‌شود که تمرکز آن در دست افراد محدودی است. این موضوع می‌تواند باعث افزایش ریسک و هزینه برای مردم شود. مثلا کشور زیمباوه را در نظر بگیرید. پس از این که قیمت نفت در این کشور کاهش یافت، بانک مرکزی این کشور با چاپ بی‌رویه پول باعث تورم میلیونی شد.

با خلق دیفای یک سیستم مالی غیرمتمرکز شامل مجموعه‌ای از پروتکل‌ها و قراردادهای هوشمند بر بستر بلاک چین به وجود آمده است که به شما کمک می‌کند تا خدمات مالی را بدون نیاز به واسطه‌هایی مانند بانک انجام دهید. یعنی با استفاده از دیفای، برای استفاده از خدمات مالی نیاز به بانک، صرافی، شرکت های بیمه و غیره ندارید. تنها با استفاده از یک گوشی هوشمند و دسترسی به اینترنت می‌توانید تمام امور مالی خود را مدیریت کنید. در ادامه بیشتر این موضوع را توضیح خواهیم داد.

مزایای اصلی دیفای چیست؟

دنیای مالی سنتی به نهادهایی مانند بانک (به‌عنوان واسطه) و دادگاه (به‌عنوان داور) وابسته است. برنامه‌های دیفای اما به هیچ واسطه یا داوری نیاز ندارند. این کدِ برنامه‌نویسی است که چگونگی حل‌و‌فصل اختلافات احتمالی را مشخص می‌کند. از همه مهم‌تر، کاربران بر دارایی‌های خود کنترل و نظارت کامل دارند.

در آرمان‌شهر دیفای هیچ‌کس نمی‌تواند پول شما را مصادره کند، بر امور مالی زندگی‌تان نظارت داشته باشد یا از معامله شما با فرد دیگری جلوگیری کند. همچنین فساد و سرقت به ‌حداقل می‌رسد، چون همه‌چیز برای همه شفاف است.

علاوه بر ازبین‌رفتن واسطه‌ها، استفاده از دیفای می‌تواند هزینه‌ها را کاهش ‌دهد و امکان ایجاد یک سیستم مالی آسیب‌ناپذیر را فراهم کند. اگرچه حذف بانک‌ها و سازمان‌های متمرکز از دنیای مالی به این سادگی‌ها امکان‌پذیر نیست، اما به نظر می‌رسد در آغاز یک جریان قدرتمند قرار داریم.

به‌لطف بلاک چین می‌توان به پیشرفت حوزه امور مالی غیرمتمرکز امیدوار بود. داده روی بلاک چین ذخیره شده و بین تمام افرادی که به شبکه متصل هستند پخش می‌شود. با این فناوری، احتمال تغییر اطلاعات، سانسور یا از کار افتادن سیستم تقریباً از بین می‌رود.

یکی دیگر از مزیت‌های چنین اکوسیستمی، دسترسی آسان تمام افراد به خدمات مالی است، به‌خصوص افرادی که نمی‌توانند از سیستم مالی فعلی استفاده کنند. ازآنجاکه سیستم مالی سنتی به سودآوری واسطه‌ها وابسته است، در جوامع کم‌بضاعت این خدمات به‌درستی ارائه نمی‌شود. بااین‌حال، با دیفای همه می‌توانند با هزینه بسیار پایین از خدمات مالی استفاده کنند.

کاربردهای DeFi

اغلب بخش‌های دنیای مالی می‌توانند از مزایای دیفای بهره‌مند شوند، اما امروزه بیشتر فعالیت‌های این حوزه در سه بخشِ کلی خلاصه می‌شود:

دریافت وام و وام‌دهی

پروتکل‌های وام‌دهی غیرمتمرکز یکی از محبوب‌ترین برنامه‌های کاربردی اکوسیستم دیفای هستند. وام‌دهی و دریافت وام به‌صورت آزاد و غیرمتمرکز مزیت‌های زیادی نسبت به سیستم اعتباری سنتی دارد. ازجمله ویژگی‌های جالب پلتفرم‌های وام‌دهی مبتنی بر بلاک چین می‌توان به پرداخت فوری، امکان وثیقه‌گذاری با دارایی‌های دیجیتال و نیاز نداشتن به چک‌های اعتباری اشاره کرد.

در این سیستم‌ها، تأمین‌کنندگان نقدینگی با قراردادن دارایی‌های خود در پلتفرم می‌توانند سود دریافت کنند و افراد دیگر می‌توانند از آن نقدینگی وام بگیرند.

ازآنجاکه این خدمات روی بلاک چین‌های عمومی عرضه می‌شود، نیاز به اعتماد به‌ حداقل می‌رسد و شفافیت بسیار بالایی برقرار خواهد شد. به‌طور کلی، سیستم‌های وام‌دهی غیرمتمرکز ریسک طرف قرارداد را کاهش می‌دهند و باعث می‌شوند این کار ارزان‌تر و سریع‌تر باشد و افراد بیشتری از آن استفاده کنند.

خدمات بانکی پولی

با توجه به اینکه برنامه‌های DeFi طبق تعریف، برنامه‌های مالی هستند، خدمات بانکی پولی یکی از کاربردهای بدیهی این برنامه‌ها است. این خدمات می‌تواند شامل صدور استیبل کوین‌ها (Stable Coins – ارزهای دیجیتال باثبات)، رهن و بیمه‌نامه باشد.

با درنظرگرفتن روند بالغ‌شدن صنعت بلاک چین، تمرکز زیادی بر ایجاد استیبل کوین‌هایی وجود دارد که مانند تتر ارزش ثابت داشته باشند و درعین‌حال غیرمتمرکز هم باشند. استیبل کوین‌ به نوعی از ارزهای دیجیتال گفته می‌شود که دارای پشتوانه یک دارایی یا کالای پایدار مانند دلار است. مثلاً یک ارز دیجیتال باثبات دلاری (مثل تتر) پشتوانه دلار دارد و ارزش آن همواره یک دلار است.

در مورد خدمات اعتباری، در سیستم سنتی به‌دلیل وجود واسطه‌های فراوان، فرایند ثبت رهن و وثیقه بسیار پرهزینه و زمان‌بر است. با بهره‌مندی از قراردادهای هوشمند، هزینه‌های حقوقی و پذیره‌نویسی به‌طور چشم‌گیری کاهش پیدا می‌کند.

از طرف دیگر،‌ صدور بیمه‌ روی بلاک چین نیاز به واسطه‌ها را از بین می‌برد و ریسک نقض بیمه‌نامه را تا حد زیادی کاهش می‌دهد. به این ترتیب، با حفظ کیفیت خدمات، مبلغ بیمه‌نامه می‌تواند کمتر شود.

صرافی‌های غیرمتمرکز

به‌عقیده صاحب‌نظران، صرافی‌های غیرمتمرکز در آینده حوزه معاملات مالی نقش انکارناپذیری خواهند داشت و این صرافی‌ها خود شامل دیفای می‌شوند.

در صرافی‌های غیرمتمرکز که روی بلاک چین کار می‌کنند، معامله‌گران می‌توانند دارایی‌های دیجیتال را بدون واسطه و به‌شکل مستقیم خریدوفروش کنند. این معاملات از کیف پول شخصی کاربران انجام می‌شود.

ازآنجاکه یک سازمان متمرکز نمی‌تواند کنترلی بر فرایندهای صرافی داشته باشد، کارمزد معاملات بسیار ناچیز است؛ اگرچه هنوز درباره کارمزد تراکنش‌های خودِ شبکه چالش‌هایی وجود دارد.

همچنین، می‌توان از فناوری بلاک چین برای صدور و ارائه مالکیت تعداد زیادی از ابزارهای مالی بهره برد. این برنامه‌ها با ایجاد بستری غیرمتمرکز، نیاز به اعتماد به سازمان‌های امانتدار را از بین می‌برند و با کمک فناوری دفتر کل توزیع‌شده، یک نقطه شکست یکتا ندارند که احتمال حمله به آنها وجود داشته باشد.

برای مثال، در حوزه دیفای می‌توان ابزارها و منابعی را برای عرضه توکن‌های سهامی (اوراق بهادار) ارائه داد که با آنها افراد و کسب‌وکارها می‌توانند برای دارایی‌هایی مثل سهام و املاک، ارز دیجیتال ایجاد کنند و پارامترهای دلخواه خود را برای آن در نظر بگیرند.

بازارهای مشتقه (قراردادهای آتی و اختیار) و همچنین بازارهای پیش‌بینی (مانند آگر) هم می‌توانند زیرمجموعه دیفای باشند.

برنامه‌های دیفای کجا اجرا می‌شوند؟

هسته اصلی حوزه امور مالی غیرمتمرکز قرارداد هوشمند است، چون برنامه‌های غیرمتمرکز به‌وسیله آن کار می‌کنند. بنابراین، بلاک چین‌هایی که میزبان قراردادهای هوشمند هستند، می‌توانند میزبان برنامه‌های دیفای هم باشند.

درحالی‌که قراردادهای معمولی برای مشخص کردن رابطه افرادی که درگیر قرارداد هستند از مواد قانونی استفاده می‌کنند، یک قرارداد هوشمند از کدهای کامپیوتری بهره می‌برد.

به‌لطف بلاک چین، یک قرارداد هوشمند پس از پیاده‌سازی ضمانت اجرایی خواهد داشت. توسعه‌دهنده شرایط اجرای قرارداد را در کد تعیین می‌کند و پس از ثبت‌کردن آن روی بلاک چین، حتی خود او هم نمی‌تواند جلوی اجرای قرارداد را بگیرد.

استفاده از قراردادهای هوشمند سریع‌تر و آسان‌تر است و ریسک کمتری برای طرفین دارد. از طرف دیگر، قراردادهای هوشمند هنوز با چالش‌های حقوقی دست‌وپنجه نرم می‌کنند و به‌عنوان مثال، هنوز مراجع قانونی یک قرارداد هوشمند مالکیت خانه را به رسمیت نمی‌شناسند. همچنین، ازآنجاکه قراردادهای هوشمند قابل‌توقف نیستند، وجود باگ یا کد مخرب می‌تواند موجب خطر شود.

اتریوم درحال‌حاضر بزرگ‌ترین پلتفرمی است که پروژه‌های دیفای می‌توانند روی آن کار کنند. بدون اغراق می‌توان گفت در مقطع فعلی بلاک چین اتریوم میزبان بیش از ۷۰٪ کل اکوسیستم دیفای است.

به‌جز اتریوم، ایاس، تزوس، ترون، کاردانو، نئو، الگورند و ده‌ها بلاک چین دیگر قادر هستند برنامه‌های حوزه امور مالی غیرمتمرکز را میزبانی کنند.

برنامه‌های دیفای بر بستر اتریوم

اکثر برنامه‌هایی که خود را “دیفای” می‌خوانند، با تکیه بر Ethereum ساخته شده‌اند. دومین پلتفرم بزرگ ارز رمزنگاری شده در جهان خود را از پلت فرم Bitcoin متمایز می‌کند؛ زیرا استفاده از آن برای ساخت انواع دیگر برنامه‌های غیرمتمرکزی که فراتر از معاملات ساده هستند، آسان‌تر است. این موارد پیچیده‌تر استفاده مالی حتی توسط ویتالیک بوترین، خالق اتریوم، در سال ۲۰۱۳ در وایت پیپر نیز بیان شده است.

این موضوع که اتریوم انعطاف‌پذیری بسیار بیشتری را ارائه می‌دهد، به دلیل بستر قراردادهای هوشمند آن است که در صورت تحقق برخی شرایط به طور خودکار معاملات را انجام می‌دهد. زبان‌های برنامه نویسی اتریوم، مانند Solidity، به طور خاص برای ایجاد و استقرار چنین قراردادهای هوشمندی طراحی شده‌اند.

به عنوان مثال، فرض کنید یک کاربر می‌خواهد سه شنبه هفته آینده پولش برای یکی از دوستانش ارسال شود، اما فقط در صورتی که هوا مطابق با weather.com بالاتر از ۹۰ درجه فارنهایت باشد. چنین قوانینی را می‌توان در یک قرارداد هوشمند نوشت.

با وجود قراردادهای هوشمند، ده‌ها برنامه دیفای در اتریوم کار می‌کنند که برخی از آن‌ها در زیر بررسی می‌شوند. نسخه جدید ۲.۰ که شبکه اتریوم به آن ارتقا می‌یابد، می‌تواند با کنار زدن مشکلات مقیاس‌پذیری اتریوم، این برنامه‌ها را تقویت کند.

معایب دیفای

• پیچیدگی: در درجه اول راحتی استفاده از یک تکنولوژی می‌تواند باعث جذب مخاطبان شود. اما برنامه‌های غیر متمرکز هنوز نتوانسته‌اند آن طور که باید در جهت ساده سازی رابط کاربری بکوشند.
• خطای کاربر: اگر چه حذف واسطه‌ها مزایای زیادی دارد اما حذف آن‌ها و استفاده از بلاکچین‌های متن باز می‌تواند برای افراد حواس پرت خطر ساز باشد. می‌پرسید چطور؟ مثلا اگر شما رمز حساب بانکی خود را فراموش کنید، می‌توانید با مراجعه به شعب بانک، حساب خود را بازیابی کنید. اما اگر کلید خصوصی خود را گم کنید، دسترسی به کیف پول‌تان را برای همیشه از دست خواهید داد.
• برگشت ناپذیری تراکنش‌ها: تراکنش‌های بلاک چین‌های متن باز برگشت ناپذیر هستند. در نتیجه اگر مبلغی را اشتباهی به کیف پول شخصی واریز کنید، دیگر نمی‌توانید آن را پس بگیرید.

سوالات متداول در رابطه با دیفای

چگونه از طریق دیفای درآمد داشته باشم؟

ارزش نهفته در پروژه‌های Ethereum DeFi در حال انفجار است، زیرا طبق گزارشات بسیاری از کاربران درآمد زیادی از این طریق کسب می‌کنند.

همانطور که در بالا ذکر شد، با استفاده از برنامه‌های وام مبتنی بر اتریوم، کاربران می‌توانند با وام دادن پول خود و ایجاد سود از بهره وام‌ها “درآمد منفعل” ایجاد کنند. تولید محصول، که در بالا توضیح داده شد، امکان بازدهی حتی بیشتر، اما با ریسک بیشتر را دارد.

دیفای این امکان را برای کاربران فراهم می‌کند تا از قابلیت وام دهی دیفای استفاده کنند تا دارایی‌های رمزنگاری شده خود را برای تولید بهترین بازده ممکن به کار بگیرند. با این حال، این سیستم‌ها پیچیده هستند و اغلب فاقد شفافیت هستند.

آیا سرمایه‌گذاری در دیفای امن هست؟

نه، پرریسک است. بسیاری بر این باورند که دیفای آینده مالی جهان است و سرمایه گذاری زودهنگام در این فناوری غیر متمرکز می‌تواند به دستاوردهای عظیم منجر شود.

اما تشخیص پروژه‌های خوب از بد برای تازه واردان دشوار است. از و پروژه‌های بد بسیاری  نیزوجود داشته است.

با افزایش فعالیت و محبوبیت دیفای تا سال ۲۰۲۰، بسیاری از برنامه‌های دیفای ، مانند YAM meme coin، خراب شده‌اند و سرمایه بازار را از ۶۰ میلیون دلار به ۰ دلار در ۳۵ دقیقه رسانده‌اند. سایر پروژه‌های دیفای از جمله هات داگ و پیتزا نیز به همین سرنوشت دچار شدند و سرمایه گذاران زیادی سرمایه خود از دست دادند.

علاوه بر این، اشکالات دیفای متأسفانه هنوز هم بسیار رایج هستند. قراردادهای هوشمند قدرتمند هستند، اما وقتی قوانین در پروتکل ایجاد می‌شوند، نمی‌توان دیگر تغییراتی در آن‌ها ایجاد نمود، که معمولاً اشکالات را دائمی و در نتیجه ریسک را افزایش می‌دهد.

چه زمانی دیفای به سمت عادی شدن بین مردم خواهد رفت؟

در حالی که افراد بیشتری به سمت برنامه‌های دیفای می‌روند، سخت است که بگوییم این اتفاق کی می‌افتد. بیشتر این موارد بستگی به این دارد که چه کسی و چرا آنها را مفید می‌داند.

بسیاری بر این باورند که پروژه‌های مختلف دیفای توانایی تبدیل شدن به Robinhood بعدی را دارند، و با برنامه‌های مالی فراگیرتر و بازتر، انبوهی از کاربران جدید را که به طور سنتی به چنین سیستم عامل‌هایی دسترسی نداشتند را جذب خود می‌کنند.

این فناوری مالی جدید، آزمایشی است و به ویژه از نظر امنیت و مقیاس بدون مشکل نیست.

توسعه دهندگان امیدوارند که در نهایت این مشکلات برطرف شود. اتریوم۲.۰ می‌تواند از طریق یک مفهوم جدید معروف به sharding، نگرانی‌های مربوط به مقیاس را حل کند، روشی برای تقسیم پایگاه داده به قطعات کوچکتر که برای اجرای هر یک از کاربران کنترل بیشتری دارد.

Ethereum 2.0 چگونه روی دیفای تاثیر می‌گذارد؟

Ethereum 2.0 دارو یا درمانی برای همه مشکلات دیفای نیست، اما یک شروع خوب است. پروتکل‌های دیگری مانند Raiden و TrueBit نیز برای حل بیشتر مقیاس‌پذیری اتریوم در دست ساخت هستند.

اگر این راه حل‌ها جای خود را به درستی پیدا کنند، نسخه‌های آزمایشی Ethereum DeFi شانس بیشتری برای تبدیل به محصولات واقعی دارند.

جمع‌بندی

امور مالی غیرمتمرکز یک حوزه گسترده است که تلاش می‌کند با حذف واسطه‌ها خدمات مالی موردنیاز افراد را ارائه کند. با کمک این حوزه می‌توانیم به‌سمت یک سیستم مالی آزادتر حرکت کنیم؛ سیستمی که در تمام جهان قابل‌دسترس است و مانع از فساد،‌ سانسور و تبعیض می‌شود.

برنامه‌های غیرمتمرکز دیفای روی بلاک چین‌هایی که میزبان قرارداد هوشمند هستند، اجرا می‌شوند. اتریوم درحال‌حاضر بزرگ‌ترین میزبان دیفای است.

پتانسیل‌‌ دیفای برای رقم‌زدن آینده‌ای متفاوت به‌شدت بالا است؛ آینده‌ای که ما بدون نیاز به بانک‌ها و شرکت‌های واسطه امور مالی خود را مدیریت می‌کنیم و بر دارایی خودمان اختیار کامل داریم.

دیفای به ما کمک می‌کند تا به سمت یک سیستم مالی آزاد‌تر و شفاف‌تر حرکت کنیم. سیستمی که مرزهای جغرافیایی را نادیده می‌گیرد و به حذف تبعیض و فساد در سراسر جهان کمک می‌کند. حذف واسطه‌ها یک حرکت شگرف در دنیای مالی است که شاید در آینده‌ای نه چندان دور اتفاق بیفتد.

همواره به یاد داشته باشید که اگر بخواهید یک خرید ساده مانند خرید لپ تاپ یا گوشی هوشمند انجام دهید، حتما قبل از خرید تحقیقات لازم را انجام خواهید داد. مشخصا در این میان مسائل مرتبط با سرمایه گذاری همچون دیفای از جایگاه خاص خود برخوردار است. برای سرمایه‌گذاری در دیفای نباید تنها بر اساس شنیده‌ها تصمیم بگیرید. از منابع مختلف برای تحقیق استفاده کنید و از مستقل بودن منابع نیز اطمینان کامل حاصل نمایید.