ارزش خالص دارایی در بورس | برای انجام یک سرمایه‌گذاری موفق در بازار سهام همواره می‌بایست به تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی سهام پرداخت و در صورتی که قیمت روز سهام کمتر از ارزش خالص دارایی بود، آنگاه می‌توان اقدام به خرید سهام نمود. یکی از انواع شرکت‌های موجود در بازار سرمایه ایران شرکت‌های سرمایه‌گذاری می‌باشند.
ارزش خالص دارایی یا NAV چیست ؟
«ارزش خالص دارایی» (Net Asset Value) یا به اختصار NAV ارزش خالص یک واحد تجاری را نشان می‌دهد و به عنوان ارزش کل دارایی‌های آن واحد منهای ارزش کل بدهی‌های آن محاسبه می‌شود. اما کاربرد NAV چیست و کجا مورد استفاده قرار می‌گیرد؟ NAV بیشتر در زمینه صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک یا صندوق‌های قابل معامله (ETF) مورد استفاده قرار می‌گیرد و قیمت هر سهم این صندوق را در یک تاریخ یا زمان مشخص نشان می‌دهد.
ارزش خالص دارایی معمولاً برای شناسایی فرصت‌های سرمایه‌گذاری بالقوه در صندوق‌های مشترک، ETF یا شاخص‌ها استفاده می‌شود. همچنین می‌توان از ارزش خالص دارایی برای بررسی منابع موجود در سبد شخصی خود استفاده کرد.
مفهوم NAV چیست ؟
از لحاظ نظری، هر واحد تجاری یا محصول مالی که با مفاهیم حسابداری دارایی‌ها و بدهی‌ها سر و کار دارد، می‌تواند NAV داشته باشد. در زمینه شرکت‌ها و واحدهای تجاری، تفاوت بین دارایی و بدهی به عنوان دارایی خالص یا ارزش خالص یا سرمایه شرکت شناخته می‌شود. اصطلاح NAV در رابطه با ارزش‌گذاری و قیمت‌گذاری صندوق‌ها محبوبیت بیشتری کسب کرده است که با تقسیم اختلاف بین دارایی‌ها و بدهی‌ها بر تعداد سهام سرمایه‌گذاران حاصل می‌شود. ارزش خالص دارایی صندوق برای «واحد هر سهم» صندوق بیان می‌شود، زیرا استفاده از آن برای ارزیابی و معامله صندوق سهام را آسان‌تر می‌کند.
اغلب، NAV به ارزش دفتری یک کسب‌وکار نزدیک یا برابر با آن است. شرکت‌هایی که پیش‌بینی می‌شود رشد بالایی داشته باشند، به طور سنتی بیشتر از آنچه NAV نشان می‌دهد ارزش دارند. NAV اغلب برای یافتن سرمایه‌گذاری‌های زیر قیمت یا بالاتر از قیمت نسبت به ارزش بازار مقایسه می‌شود. همچنین چندین نسبت مالی وجود دارد که از مضارب NAV یا ارزش شرکت برای تجزیه و تحلیل استفاده می‌کنند.
محاسبه ارزش خالص دارایی
برای مثال اگر ارزش روز دارایی‌های یک صندوق برابر با ۵۰ میلیارد تومان باشد و میزان بدهی‌های آن نیز دو میلیارد تومان، ارزش خالص دارایی آن صندوق برابر با ۴۸میلیارد تومان خواهد بود.
اگر این صندوق دارای ۴۰۰ هزار واحد باشد، ارزش خالص دارایی‌های هر واحد، برابر با ۱۲۰ هزار تومان است.
فراموش نکنید که NAV ملاکی برای ارزیابی کامل عملکرد یک صندوق سرمایه‌گذاری نیست و این کار باید با سنجش بازده و ریسک صندوق و مقایسه آن با شاخص بورس و دیگر صندوق‌هایی که ماهیت آن‌ها مشابه صندوق مورد نظر است، صورت پذیرد تا منجر به یک تصمیم مناسب در انتخاب صندوق سرمایه‌گذاری مشترک شود.
علت استفاده از NAV در شرکت‌های سرمایه‌گذاری
همان‌طور که پیش از این نیز ذکر گردید شرکت‌های سرمایه گذاری و تولیدی عمده شرکت‌های بورسی را تشکیل می‌دهند به همین دلیل با استناد به صورت‌های مالی این دو نوع شرکت به تبیین موضوع فوق می‌پردازیم.
همانگونه که پیش از این ذکر شد معادله اصلی حسابداری از رابطه زیر تبعیت می‌کند:
جمع کل دارایی‌ها = جمع کل بدهی‌ها + جمع حقوق صاحبان سهام
رابطه فوق به این معناست که دارایی‌های خریداری‌شده توسط شرکت یا متعلق به سهامداران است و یا طلبکاران. اما نکته حائز اهمیت این است که دارایی‌های گزارش‌شده در ترازنامه دقیقه به چه مواردی اشاره می‌کند؟
به ترازنامه شرکت تولیدی کالسیمین توجه فرمایید:
همان‌طور که در تصویر فوق مشاهده می‌فرمایید از حدود ۱۰ هزار میلیارد ریال دارایی‌های این شرکت، حدود ۸ هزار میلیارد ریال آن را دارایی‌هایی مانند موجودی کالا، دریافتنی‌های تجاری و دارایی‌های ثابت مشهود (مانند زمین، ماشین‌آلات و تجهیزات و … ) شکل داده‌اند.
محاسبه ارزش خالص دارایی بر اساس اطلاعات ترازنامه
ترازنامه بر اساس اصول حسابداری تهیه می‌شود. یکی از اصول حسابداری اصل بهای تمام شده تاریخی است. بر طبق این اصل شرکت‌ها مکلف هستند تا ارزش دارایی‌های خود را به قیمت زمان خرید خود ثبت کنند.
بنابراین مثلاً شرکت کالسیمین یکی از زمین‌های خود را در سال ۱۳۶۵ به قیمت ۱۰۰ میلیون ریال خریده است و در نتیجه ارزش این دارایی در دفاتر به مبلغ ۱۰۰ میلیون ریال ثبت شده است در حالی که در سال ۱۳۹۷ ارزش این زمین به ۳۰ میلیارد ریال افزایش پیدا کرده باشد.
از آنجایی که برای به‌روزرسانی اطلاعات ارزش زمین نیازمند حضور کارشناس دادگستری هستیم بنابراین هیچ‌گاه این به‌روزرسانی انجام نمی‌شود مگر در شرایط خاصی مانند افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها که در این حالت شرکت اقدامات مقتضی را انجام خواهد داد.
بنابراین همان‌طور که مشاهده می‌فرمایید عملاً در شرکت‌های تولیدی دسترسی به NAV کار غیرممکنی محسوب می‌شود و به همین دلیل ارزش‌گذاری در این شرکت‌ها با برآورد سود خالص و استفاده از ضریب P/E ممکن می‌شود.
NAV و صندوق های قابل معامله
از آنجا که ETFها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری محدود یا بسته مانند سهام در بورس معامله می‌شوند، سهام آن‌ها با ارزش بازار معامله می‌شود که می‌تواند بالاتر یا پایین‌تر از NAV باشد. این موضوع این امکان را برای معامله‌گران ETF فراهم می‌کند که بتوانند به موقع چنین فرصت‌های خوبی را بیابند. ETFها مشابه با صندوق‌های مشترک، روزانه NAV خود را نیز در پایان بازار برای گزارش‌دهی محاسبه می‌کنند. علاوه بر این، آن‌ها همچنین NAV روزانه چند بار در دقیقه را آنلاین محاسبه و منتشر می‌کنند.
NAV صدور چیست؟
NAV صدور به هزینه‌ای اطلاق می‌شود که سرمایه‌گذاران برای خرید واحدهای صندوق پرداخت می‌کنند. کارمزد معامله نیز در این مبلغ محاسبه می‌شود و به همین دلیل، NAV صدور اندکی بیشتر از NAV هر واحد است. NAV صدور بر اساس ارزش خالص دارایی در روز بعد از ثبت درخواست خرید محاسبه می‌شود.
NAV ابطال چیست؟
NAV ابطال به مبلغی گفته می‌شود که دارنده واحد صندوق در ازای فروش کسب می‌کند. با توجه به کسر شدن کارمزد معامله، قیمت NAV ابطال از NAV هر واحد کمتر خواهد بود. NAV ابطال بر اساس ارزش خالص دارایی در روز بعد از ثبت درخواست فروش محاسبه می‌شود.
مثالی از محاسبه NAV
فرض کنید کل ارزش سرمایه‌گذاری‌های اوراق بهادار مختلف یک صندوق سرمایه‌گذاری مشترک ۱۰۰ میلیارد تومان باشد که براساس قیمت‌های بسته شدن در پایان روز برای هر دارایی جداگانه محاسبه شده است. این صندوق همچنین ۷ میلیارد تومان وجه نقد و اوراق بهادار با قابلیت نقدشوندگی بسیار بالا دارد و کل مطالبات آن ۴ میلیارد تومان است. درآمد تحقق یافته روز ۷۵ میلیون تومان است. این صندوق ۱۳ میلیارد تومان بدهی کوتاه مدت و ۲ میلیاردر تومان بدهی بلند مدت دارد. هزینه‌های تحقق یافته روز آن نیز ۱۰ میلیون تومان است. این صندوق ۵ میلیون سهم منتشر شده دارد. می‌خواهیم با استفاده از فرمول فوق، بدانیم که مقدار NAV چیست و چه عددی به دست می‌آید.
مجموع دارایی‌ها برابر است با:
۱۱۱,۰۷۵,۰۰۰,۰۰۰=۱۰۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰+۷,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰+۴,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰+۷۵,۰۰۰,۰۰۰
مجموع بدهی‌ها نیز به شکل زیر به دست می‌آید:
۱۳,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰+۲,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰+۱۰,۰۰۰,۰۰۰=۱۵,۰۱۰,۰۰۰,۰۰۰
بنابراین، NAV برابر خواهد بود با:
۱۱۱,۰۷۵,۰۰۰,۰۰۰–۱۵,۰۱۰,۰۰۰,۰۰۰۵,۰۰۰,۰۰۰=۹۶,۰۶۵,۰۰۰,۰۰۰۵,۰۰۰,۰۰۰=۱۹,۲۱۳
محدودیت محاسبه NAV
- بسیاری از شرکت‌های سرمایه گذاری، به جز پرتفوی بورسی، پرتفوی غیربورسی نیز دارند. ارزش هر سهم بورسی در بازار سرمایه تعیین می‌شود ولی چنین مرجعی برای ارزش‌گذاری شرکت‌های غیر بورسی نداریم. بنابراین هر تحلیل‌گر می‌تواند با روشی متفاوت به تحلیل متفاوتی دست یابد.
- در محاسبه NAV تنها ارزش پرتفوی شرکت بررسی می‌شود و ارزش دارایی‌های دیگر شرکت، نامشخص باقی می‌ماند.
- چون برخی شرکت‌های سرمایه‌گذاری فعالیت‌های خدماتی و برخی دیگر فعالیت تجاری نیز دارند، محاسبه NAV در این شرکت‌ها عملا مشکل خواهد بود یا نمی‌توان محاسبه دقیق ارائه داد.
