صندوق سرمایه گذاری مشترک | صندوق سرمایه گذاری مشترک چیزی نیست جز مجموعهای از سهام، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار. در واقع میتوان آن را به صورت شرکتی در نظر گرفت که در آن افراد مختلف پول های خود را روی هم میگذارند و در سبدی از اوراق بهادار سرمایه گذاری میکنند. در نتیجه شما به جای سرمایه گذاری در یک سهم یا اوراق خاص در یک صندوق سرمایه گذاری مشترک سرمایه گذاری میکنید. همین تنوع در سرمایه گذاری سبب کاهش خطر وافزایش جذابیت صندوق سرمایه گذاری مشترک میگردد. صندوق سرمایه گذاری مشترک مهمترین راه برای سرمایه گذاری غیر مستقیم در بازار سرمایه میباشد به طوری که این موضوع اصلی ترین دلیل سرمایه گذاری بیش از ۱۲ تریلیون دلار توسط سرمایه گذاران در این صندوقها در طی سال های اخیر بوده است. میتوان با قطعیت گفت صندوقهای سرمایه گذاری مشترک، برترین ابزار سرمایه گذاری برای تمامی افراد با گرایشات گوناگون هستند.
تاریخچه صندوق های سرمایه گذاری در جهان
آغاز فعالیت صندوقهای سرمایه گذاری به سال ۱۸۸۲، یعنی به زمانی برمیگردد که «ویلیام اول» دستور تاسیس «شرکت سهامی عام کشورهای اسکاندیناوی برای تسهیل در صنعت ملی» را داد. این شرکت را اولین شرکت سرمایهگذاری در دنیا تلقی میکنند. اما اولین صندوق سرمایه گذاری به شکل امروزی در سال ۱۹۲۴ در شهر بوستون آمریکا تشکیل گردید. از آن زمان تاکنون صندوقهای سرمایهگذاری در جهان به ویژه در آمریکا به صورت موفقیت آمیزی فعالیت خود را توسعه داده اند، به طوری که طی سالهای گذشته تعداد این صندوقها در دنیا همواره روندی صعودی داشته است و در ایران با توجه به تعریف صورت گرفته در قانون بازاراوراق بهادار مصوب مجلس شورای اسلامی در آذرماه ۱۳۸۴ و به عنوان جایگزین مناسبی برای سبدهای مشاع ایجاد گردیدند.که در حال حاضر تعدادشان به عدد ۶۰ رسیده است.
ارکان صندوق سرمایه گذاری مشترک (Mutual Fund)
برای تشکیل و اداره یک صندوق سرمایه گذاری مشترک در سهام چندین رکن در اساسنامه پیشبینی گردیده است تا این ارکان شرایط اجرایی و نظارتی لازم جهت عملکرد مناسب صندوقهای سرمایه گذاری را فراهم نمایند.
- مجمع صندوق: مجمع صندوق بالاترین رکن صندوق قلمداد میگردد و مهمترین وظیفۀ آن انتخاب مدیر، متولی، ضامن و حسابرس و معرفی به سازمان بورس و اوراق بهادار جهت تأیید است.
- مدیر صندوق : رکن اجرایی صندوق و متخصص در بازار سرمایه است که لازم است مطابق اساسنامه گزارشات پیشبینی شده و اطلاعات قابل ارائه را تهیه و در اختیار متولی، حسابرس و سبا قرار دهد. همچنین با استفاده از تارنمای مربوط به صندوق سرمایه گذاری، اطلاعات ذکر شده در بخش اطلاع رسانی اساسنامه را جهت آگاهی عموم افشاء مینماید.
- متولی صندوق: رکن نظارتی صندوق محسوب گردیده و توسط مجمع صندوق انتخاب خواهد شد.
- ضامن: ضامن نیز توسط مجمع انتخاب شده، پس از تأیید سازمان بورس و اوراق بهادار در امیدنامۀ صندوق برای عموم معرفی خواهد شد. منظور از ضمانت در ساختار صندوقهای سرمایه گذاری مشترک در سهام در اندازه کوچک فراهم نمودن نقدینگی کافی در شرایطی است که صندوق برای انجام پرداختها طبق اساسنامه و یا ابطال واحدهای سرمایه گذاری متقاضیان به قیمت ابطال محاسبه شده وجه نقد کافی نداشته باشد.
- حسابرس: رکن دیگر نظارتی است که از بین مؤسسات حسابرسی معتمد سبا و توسط متولی، جهت تأیید به مجمع صندوق معرفی میگردد. مدت مأموریت حسابرس توسط مجمع تعیین میگردد و حسابرس با قبولی سمت ارائه گردید وظایف و مسئولیتهای محوله طبق اساسنامه را به عهده خواهد گرفت.
- مشاور/ مدیر سرمایه گذاری
- مدیر اجرایی
- امین
- مؤسسه نقل و انتقال
- حسابرسان و مشاوران حقوقی
- نهاد ناظر
ساز و کار نظارت بر صندوق های سرمایه گذاری مشترک
الف) نظارت درونی یا نظارت ارکان
- مدیر:
نظارت بر کلیه مراحل اجرایی صندوق و دریافت و پرداخت ها، نظارت بر عملکرد کارگزاران و مدیر سرمایه گذاری صندوق، متولی، حسابرس
ب) نظارت بیرونی یا نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار
- از طریق نرم افزار
- بازرسی حضوری
سود حاصل از صندوق های سرمایه گذاری مشترک
سود صندوقهای سرمایهگذاری مشترک (Mutual Funds) از دو روش زیر بدست میآید:
- سود ناشی از معاملات سهام یا اوراق مشارکت موجود در سبد سرمایه گذاری
- سود تقسیمی (Dividend): بعضی از صندوقها احتمال دارد بسته به استراتژیهای خود از محل درآمد سودهای سهام پورتفوی خود یا بهرههای اوراق با درآمد ثابت، سودی میان صاحبان سهام خود تقسیم کنند.
معمولا صندوقها این امکان را به شما میدهند که به جای دریافت سود نقدی، آن را دوباره در خود صندوق سرمایه گذاری کنید و بدین ترتیب مالک تعداد بیشتری از واحدهای صندوق شوید.
ويژگيها و ماهيت سرمايهگذاري در صندوقها:
الف) جايگزيني براي خريد سهام شركتهاي بورسي:
شخصي كه تعدادي از واحدهاي سرمايهگذاري يكي از صندوقها را در اختيار دارد در واقع مالك سهام چند شركت است كه صندوق از محل داراييهاي خود به عنوان سبد سرمايهگذاري خريداري نموده است. بدين ترتيب سود يا زيان مالكان واحدهاي سرمايهگذاري صندوق، تحت تأثير مستقيم نوسان قيمت مجموعة سهام موجود در سبد سرمايهگذاري صندوق است.
ب) وجود مديريت حرفهاي:
منظور از مديريت حرفهاي، مقايسة تخصص و توان مديران با تجربه و آشنا با بازار سهام با سرمايهگذاراني است كه تجربة كافي و يا زمان و امكانات مناسب تحليل براي تشكيل سبد سرمايهگذاري به صورت مستقل را ندارند.
ج) نقدشوندگي:
يكي از مهمترين ويژگيهاي هر سرمايهگذاري، قابليت تبديل به وجه نقدشدن آن در زماني است كه سرمايهگذار به هر دليل تصميم به تغيير موضع سرمايهگذاري خود و خروج ميگيرد. با توجه به اركاني كه در صندوقهاي سرمايهگذاري مشترك در سهام پيشبيني شده است سرمايهگذاران در هر زمان ميتوانند با توجه به خالص ارزش روز داراييهاي موجود در صندوق و پس از كسر هزينههاي مربوطه، تمام يا تعدادي از واحدهاي سرمايهگذاري خود را به وجه نقد تبديل نموده، اصطلاحاً ابطال نمايند.
د) صرفهجويي نسبت به مقياس:
با توجه به اينكه صندوقهاي سرمايهگذاري از گردآوري پولهاي اندك تعداد زيادي سرمايهگذار تشكيل ميشوند بنابراين امكان استفاده از مزاياي يك مجموعة سرمايهگذاري بزرگ براي اجزاي آن فراهم خواهد بود. طبيعي است كه يك سرمايهگذار به تنهايي امكان پرداخت هزينههاي مشاوره و يا استفاده از نرمافزارهاي مختلف اطلاعرساني و تحليلگري را نخواهد داشت ولي با كنار هم قرار گرفتن سرمايههاي اندك سرمايهگذاران خرد، امكان استفاده از مزاياي اين چنين فراهم خواهد شد.
هـ) انگيزة مديريت صندوق سرمايهگذاري:
با توجه به ساختار طراحي شدة صندوقهاي سرمايهگذاري مشترك در سهام و ارتباط مستقيم بين رشد ارزش داراييهاي صندوق و منتفع شدن مدير و ساير اركان صندوق، قابل پيشبيني است كه مدير انگيزة كافي براي تشكيل بهترين تركيب سبد سرمايهگذاري را داشته، تلاش نمايد تا خالص ارزش داراييهاي صندوق را به حداكثر ممكن رساند.
عايدي صندوق هاي مشترك سرمايه گذاري
شما از سه طريق مي توانيد با سرمايه گذاري در صندوق هاي مشترك سرمايه گذاري درآمد كسب كنيد:
1- درآمد هايي كه از طريق سود نقدي سهام هاي صندوق و بهره اوراق قرضه موجود در صندوق بدست مي آيد. اين درآمد ها هر ساله توسط صندوق به سرمايه گذاران بعنوان سود نقدي توزيع مي شود.
2- اگر صندوق اوراق بهاداري را كه قيمت آنها افزايش يافته پيدا كرده است، بفروشد بازده سرمايه اي بدست خواهد آورد. بيشتر صندوق ها اين عايدي ها را هم بعنوان سود بين سرمايه گذاران تقسيم مي كنند.
3- اگر ارزش اوراق بهادار موجود در صندوق افزايش پيدا كند اما مديران صندوق آنها را براي شناسايي بازده سرمايه اي نفروشند ارزش سهام صندوق افزايش پيدا خواهد كرد. در اين صورت شما مي توانيد سهام خود را با سود بيشتر بفروش برسانيد. معمولا” صندوق ها اين امكان را به شما خواهند داد كه بجاي دريافت سود هاي خود آنها را مجددا” در صندوق سرمايه گذاري كرده و سهام بيشتري دريافت كنيد.
كارمزد اركان و هزينههاي صندوق
الف- كارمزد اركان
مهمترين هزينة مربوط به صندوقهاي سرمايهگذاري كارمزدي است كه اركان اجرايي و نظارتي صندوق(مدير، متولي و ضامن) به علت خدمات ارائه شده و ريسك متحمل شده بابت ضمانت نقدشوندگي دريافت مينمايند
ب- هزينههاي دورهاي
1- هزينة حسابرس
2- هزينة تأسيس و تسويه
3- هزينة مجامع و عضويت در كانونها
4- ساير هزينهها
ج- هزينههاي صدور و ابطال
در حاليكه هزينههاي كارمزد و دورهاي از محل داراييهاي صندوق پرداخت ميگرديد و منجر به كاهش خالص ارزش داراييهاي صندوق متناسب با هزينة روزانه ميشد، برخي هزينههاي ديگر مربوط به زمان و تعداد فرآيند صدور و ابطال سرمايهگذار ميگردد. بنابراين چنين هزينهاي به طور مستقيم به سرمايهگذار تحميل گرديده، سرمايهگذار با برنامهريزي صحيح سرمايهگذاري خود ميتواند اين هزينهها را به حداقل رساند.
انواع صندوقهای سرمایهگذاری
الف) صندوقهای با سرمایه متغیر
این صندوقها که بیشتر به صندوقهای سرمایهگذاری مشترک معروفاند، همواره آمادهاند که به عموم مردم سهام جدید بفروشند، و در صورت تقاضای سهامدار، به قیمتی که برابر ارزش خالص دارایی است، و در خاتمه هر روز محاسبه میشود، سهام موجود را بازخرید کنند. قیمت سهام صندوق سرمایهگذاری مشترک متکی به ارزش خالص دارایی هر سهم است.
ب) صندوقهای با سرمایه ثابت
برخلاف صندوقهای سرمایهگذاری مشترک، صندوقهای با سرمایه ثابت، مثل هر شرکت سهامی دیگر سهم میفروشند، و معمولاً سهام خود را بازخرید نمیکنند. سهام صندوقهای با سرمایه ثابت میتواند در بورس اوراق بهادار دادوستد شوند. قیمت سهم صندوق با سرمایه ثابت را عرضه و تقاضا تعیین میکند. و قیمت می تواند کمتر و یا بیشتر از ارزش خالص دارایی هر سهم باشد.
مراحل سرمایه گذاری در صندوقهای سرمایهگذاری مشترک
- مراجعه به یکی از سایتهای seo.ir یا www.fipiran.com و یافتن لیست صندوقها و مشخصات تماس و آدرس آنها؛
- تماس تلفنی یا مراجعه حضوری به یکی از شعب صندوق
- پرداخت وجه و تکمیل فرمها با توجه به راهنمایی مدیر
