صندوق جسورانه

صندوق جسورانه | با جهت‌ گیری اقتصاد به سمت فعالیت‌های مبتنی بر تکنولوژی و بهره گیری از مزیت‌های رقابتی، زمینه پیدایش استارت آپ‌ها در اقتصادهای توسعه یافته فراهم شد. استارت آپ‌ها نه‌ تنها، به خلق ارزش و ایجاد صنایع جدید می‌پردازند، بلکه به رشد اشتغال، درآمد ملی و رفاه جامعه کمک شایانی می‌کنند. اما مهم ترین بخش راه اندازی یک کسب و کار، تأمین مالی آن است. کسب‌ و کارهای نوپا و جدید برای شروع به کار و تأمین هزینه فعالیت‌های خود نمی‌توانند از تسهیلات بانک‌ها و نهادهای مالی استفاده کنند، چون هنوز به اندازه کافی اعتبار ندارند و برای پیش برد فعالیت‌های خود نیاز به سرمایه دارند. بنابراین نیاز به بازاری کارا داریم که متشکل از سرمایه‌گذاران خطر پذیر بوده و سرمایه مورد نظر را فراهم کند. جنس این سرمایه می‌تواند از نوع اعتبار، روابط، مشاوره‌های عملیاتی و استراتژیک و همچنین تجربه و مهارت‌های مدیریتی باشد. شاید بد نباشد بدانید، موفق‌ترین شرکت‌ها در دو قرن ‌اخیر (اینتل، مایکروسافت، آمازون، فیسبوک، اپل، گوگل و…) در فرآیند رشد و توسعه، توسط سرمایه‌گذاران خطر پذیر تأمین مالی شده‌اند. صندوق‌ جسورانه نوعی صندوق سرمایه‌گذاری هستند که از کسب و کارهای نوپا حمایت می‌کند. در واقع این صندوق‌ها، سرمایه لازم برای شرکت‌ها و کسب و کارهای نوپا (استارت آپ) و کارآفرین که مستعد جهش و رشد ارزش بوده و با ریسک بالایی همراه هستند، فراهم می‌کند. صندوق‌ها بدین منظور، پروژه مورد نظر را مورد ارزیابی قرار داده و پس از تائید واجد شرایط بودن، منابع مالی به آن تخصیص می‌دهند.

تعریف صندوق جسورانه

صندوق جسورانه به انگلیسی (Venture Capital Fund) نوعی صندوق سرمایه‌گذاری مشترک است که پول را از سرمایه‌گذارانی که قصد مشارکت دارند، گردآوری نموده و مبالغ مورد نظر را در کسب و کارهای نوپای کوچک و متوسط که پتانسیل رشد بالایی دارند سرمایه‌گذاری می‌کند. در واقع این صندوق‌ها، نوعی سبد دارایی تشکیل می‌دهند. از آنجایی که تأمین مالی استارت آپ را هزینه بر است و اشخاص حقیقی قادر به مشارکت حداکثری نیستند، معمولا سرمایه‌گذاران خطر پذیر را اشخاص حقوقی تشکیل می‌دهند. این اشخاص حقوقی شامل شرکت‌ یا صندوق‌هایی هستند که سرمایه خود را از افراد و نهادهای بانکی، بیمه ای، بازنشستگی و… تأمین کرده‌اند.

صندوق های جسورانه بازدهی بالایی دارند زیرا یک کسب‌وکار آنلاین نوپا در بدو امر، رشد بالایی دارد و طبیعی است که سرمایه‌گذار را هم به سود خوبی می‌رساند؛ اما در نقطه مقابل، این سرمایه‌گذاری می‌تواند ریسک بالایی داشته باشد چون به همان نسبت ممکن است پروژه شکست بخورد و سرمایه گذار هم ضرر کند. بنابراین برخلاف سرمایه گذار فعال در سهام که تنها در معرض ریسک‌های سیستماتیک مربوط به اقتصاد کلان، تورم و یا ریسک بازار است، سرمایه گذار خطر پذیر در معرض انواع مختلفی از ریسک‌های سیستماتیک و غیر سیستماتیک از قبیل ریسک‌های اندازه بازار در دسترس، شدت رقابت، قوانین و مقررات، مقیاس‌پذیری، مدل درآمدی، خروج از سرمایه‌گذاری و… خواهد بود. بنابراین ویژگی خطر پذیر بودن علاوه بر ریسک‌های بسیار در این نوع سرمایه‌گذاری، به احتمال بسیار کمِ موفقیت‌های بسیار بزرگ در استارت آپ‌ها بر می‌گردد.

ترکیب دارایی صندوق جسورانه چگونه است؟

صندوق های سرمایه گذاری جسورانه معمولا بین ۵۰ تا ۶۰ درصد دارایی خود را روی سهام پروژه‌های نوپا سرمایه گذاری می‌کنند و مابقی سرمایه‌شان در اوراق با درآمد ثابت و یا سپرده بانکی سرمایه‌گذاری می‌شود.  

در زیر نمودار یک نمونه از ترکیب دارایی صندوق سرمایه گذاری جسورانه آورده شده است.

صندوق جسورانه مناسب چه افرادی است؟

همانطور که از نام این نوع صندوق مشخص است جسارت و ریسک پذیری بالایی برای شروع و سرمایه گذاری در آن‌ها نیاز است. مشتری اصلی صندوق های سرمایه گذاری جسورانه صندوق‌های بازنشستگی، شرکت‌های بیمه، افراد ثروتمند و یا نهادها و موسسات مالی هستند. چون میزان ریسک پذیری این صندوق‌ها بسیار بالاست بعضی از صندوق های جسورانه برای ورود افراد حقیقی به این بازار حداقل سرمایه مشخص می‌کنند. مثلا در اساسنامه صندوق جسورانه آرمان آتی آمده است تنها افراد حقیقی دارای حداقل ۵۰۰ میلیون تومان سرمایه می‌توانند در این صندوق سرمایه گذاری کنند.

مزایای صندوق سرمایه گذاری جسورانه چیست؟

در حال حاضر بزرگترین شرکت‌های جهان در حوزه فناوری اطلاعات فعالیت می‌کنند به دلیل ظرفیت بالای این بازار، رشد کسب و کارهای این حوزه خیلی سریع است. یک ایده خوب که بتواند نیاز مردم را به درستی ارزیابی کند و پاسخ مناسبی برای نیاز مردم داشته باشد در مدت کوتاهی می‌تواند بازخورد بسیار بالایی داشته باشد.

صندوق‌های سرمایه گذاری جسورانه روی یک یا چند پروژه نوپا سرمایه گذاری می‌کنند تا میزان ریسک پذیری سرمایه گذرای را کنترل کنند به همین دلیل معمولا میزان سوددهی این صندوق‌ها متوسط و یا بالاست. همچنین با سرمایه گذاری در این صندوق‌ها می‌توان به صورت مستقیم در روند تامین مالی برای آغاز فعالیت کسب و کارهای جدید سهیم شد.

تفاوت صندوق های سرمایه گذاری جسورانه و پروژه ای در چیست؟

صندوق سرمایه گذاری پروژه و صندوق جسورانه هردو نوعی از صندوق‌های تامین مالی هستند. تفاوت اصلی صندوق‌ پروژه ای و صندوق سرمایه گذاری جسورانه در ترکیب دارایی آن‌هاست. در صندوق های سرمایه گذاری پروژه ای معمولا چیزی بیشتر از ۹۰ درصد سرمایه روی پروژه مورد نظر سرمایه گذاری می‌شود در حالیکه در صندوق های جسورانه میزان سرمایه گذاری روی پروژه نوپا حداکثر ۶۰ درصد است. این تفاوت ترکیب دارایی‌ها روی سیاست‌های صندوق و میزان ریسک پذیری و سوددهی آن‌ها تاثیر گذار است.

میزان ریسک پذیری صندوق‌ جسورانه نسبت به صندوق پروژه بیشتر است و در مقابل به همین نسبت میزان سوددهی صندوق‌های جسورانه نیز بالا تر است.

تفاوت دیگر صندوق‌های سرمایه گذاری جسورانه و پروژه‌ای در امکان سرمایه گذاری افراد حقیقی در این صندوق‌ها است. واحدهای سرمایه گذاری صندوق های جسورانه به دلیل ریسک بالا تنها توسط نهادهای مالی و افراد ثروتمند تهیه می‌شوند در حالیکه برای سرمایه گذاری در صندوق های پروژه این شرط وجود ندارد و همه افراد می‌توانند در این نوع صندوق‌ها سرمایه گذاری کنند.

تمام شرایط ثبت نام و مدارک مورد نیاز در وب سایت هر یک از صندوق‌های سرمایه گذاری جسورانه به صورت کامل قرار دارد.

همچنین این صندوق‌ها به دلیل تمرکز بر سرمایه گذاری روی شرکت‌های نوپا با صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک متفاوتند.

تمامی کسب و کارهایی که سرمایه‌گذاری جسورانه دریافت می‌کنند، پتانسیل رشد و ریسک بالاتری نسبت به سایر صندوق‌ها دارند،  بنابراین برای افق سرمایه گذاری بلند مدت مناسب هستند.

چگونه در صندوق سرمایه گذاری جسورانه سرمایه گذاری کنیم؟

برای سرمایه گذاری در صندوق‌های جسورانه مشابه اغلب صندوق‌های سرمایه گذاری باید از طریق دفاتر مورد تایید این صندوق‌ها و یا وب سایت رسمی صندوق اقدام شود. بعضی از صندوق‌های جسورانه به صورت (ETF)  و یا قابل معامله در بازار بورس فعالیت می‌کنند یعنی برای سرمایه گذاری در این صندوق ها، می بایست پس از اخذ کد معاملاتی حتما از طریق یک کارگزاری واحد سرمایه گذاری آن صندوق را تهیه کنید.

مزایای صندوق جسورانه

در حال حاضر بزرگترین شرکت‌های جهان در حوزه فناوری اطلاعات فعالیت می‌کنند به دلیل ظرفیت بالای این بازار، رشد کسب و کارهای این حوزه خیلی سریع است. یک ایده خوب که بتواند نیاز مردم را به درستی ارزیابی کند و پاسخ مناسبی برای نیاز مردم داشته باشد در مدت کوتاهی می‌تواند بازخورد بسیار بالایی داشته باشد. صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه روی یک یا چند پروژه نوپا سرمایه‌گذاری می‌کنند تا میزان ریسک پذیری سرمایه‌گذاری را کنترل کنند به همین دلیل معمولا میزان سوددهی این صندوق‌ها متوسط و یا بالاست. همچنین با سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها می‌توان به‌صورت مستقیم در روند تأمین مالی برای آغاز فعالیت کسب و کارهای جدید سهیم شد.

نتیجه‌گیری و جمع‌بندی

صندوق جسورانه نوعی از صندوق‌های تأمین مالی است که با جذب سرمایه عمومی هزینه‌های چندین کسب‌وکار نوپا را تأمین می‌کند. بااین‌حال همان‌طور که از نام آن پیدا است این صندوق‌ها ریسک‌پذیری بالایی دارند زیرا سرمایه را در کسب و کارهایی سرمایه‌گذاری می‌کنند که تضمینی بر سود ده بودن یا نبودن آن‌ها وجود ندارد. تجارب مختلف در زمینه سرمایه‌گذاری خطرپذیر نشان می‌دهد در صورت فراهم بودن زیرساخت‌های مناسب، این‌گونه سرمایه‌گذاری‌ها مناسب‌ترین راه برای توسعه طرح‌های خلاقانه و نو است. بانک‌ها و دیگر مراکز اعطای تسهیلات به دلیل ریسک‌های موجود، از این طرح‌ها حمایت نکرده‌اند. حمایت نکردن از این طرح‌ها موجب ازدست‌رفتن موقعیت‌های مستعد برای توسعه فناوری و اشتغال‌زایی در کشور می‌شود. نکته مهم در ساختارهای تأمین مالی این‌گونه طرح‌ها، وجود سرمایه ابتدایی و راه‌اندازی کسب‌وکار است. ازاین‌رو، اگر صاحب طرح یا ایده پرداز اصلی نتواند منابع مالی ضروری و اولیه و حتی ضمانت‌های لازم برای سرمایه‌گذار را فراهم آورد، با چالش جدی روبه‌رو خواهد شد.

دریافت اعتبار و وام، مستلزم گذراندن فرایندهای پیچیده در بیشتر مؤسسه‌های مالی و بانک‌ها و دیگر شرکت‌های دولتی است. بانک‌ها و مؤسسه‌های مالی و اعتباری و صندوق‌ها و نیز شرکت‌های سرمایه‌گذاری مختلف، در بیشتر زمان‌ها، در زمینه رشد صنایع گوناگون و حمایت از طرح‌های سودآور اقتصادی، نقش و حضوری جدی دارند؛ اما برخی طرح‌ها و ایده‌های فنّاورانه دانش‌محور بوده و این نهادها نمی‌توانند به‌خوبی از آن حمایت کنند؛ بنابراین نقش صندوق جسورانه در این فرآیند پررنگ می‌شود. اگر صندوق‌های با درآمد ثابت را کم ریسک‌ترین صندوق‌های بورس باشند، صندوق های جسورانه پرریسک‌ترین صندوق‌های بورس خواهند بود. کار اصلی صندوق های جسورانه، یافتن فرصت‌های سرمایه‌گذاری در بخش استارت آپی، تأمین منابع موردنیاز آن استارت آپ برای تأسیس، سازوکار مدنظر و یا رشد کسب‌وکار موجود است.

صندوق های جسورانه حوزه خاصی را جهت تأمین مالی مدنظر ندارند و تاکنون در حوزه حمل‌ونقل، خریدوفروش کالا، کاریابی، نیازمندی‌ها و … سرمایه‌گذاری‌هایی انجام‌شده است. هرچه فضا برای رشد این صندوق‌ها بیشتر فراهم شود، حوزه‌های گسترده‌تری می‌توانند پیشرفت کنند. با عرضه سهام استارت آپ‌ها در بورس، سرمایه‌گذاران علاقه‌مند وارد عمل می‌شوند و چنین روندی در بهبود فضای پیش روی سرمایه‌گذاری جسورانه اثرگذار است.